Yemek Borusu Nedir?
Yemek borusu, yiyecek ve içecekleri boğazdan mideye taşıyan içi boş bir organ olup, tüp şeklindedir. Ağız boşluğunun sonundan başlayarak, göğüs kafesi içinde soluk borusunun arkasında ilerler ve karın boşluğunda mideye açılan kısmında, diyafram seviyesinde sonlanır. Yutma işlemi sırasında, yemek borusunun kas tabakaları kasılarak, yiyecekleri mideye doğru iter. Erişkin bireylerde yemek borusunun uzunluğu ortalama 25 cm civarındadır.
Yemek Borusu Kanseri ve Coğrafi Dağılımı
Yemek borusu kanseri, coğrafi dağılım açısından en fazla farklılık gösteren kanser türlerinden biridir. Ülkemizde, bu tür kanser vakalarına doğu illerinde daha sık rastlanmaktadır. Yemek borusu kanseri neden olur? Bu kanser türünde genetik faktörlerden çok, çevresel etkenler ve beslenme alışkanlıkları ön plandadır. Besinlerin hijyenik olmayan ortamlarda saklanması, uzun süre bekletilmesi, uygunsuz katkı maddelerinin kullanılması, tütsülenmiş etler, çiğ gıdalar ve konserve gıdalardaki nitrozaminler kanser riskini artıran faktörlerdir.
Yemek Borusu Kanserinin Risk Faktörleri
Ayrıca, ağız sağlığı bozuk olan bireylerde besinlerin yeterince çiğnenmemesi, çok sıcak içeceklerin tüketimi, bazı mineral eksiklikleri (örneğin çinko), tütün ve sigara kullanımı, radyasyona maruz kalma gibi etkenler de risk faktörleri arasında yer almaktadır. Yemek borusu kanseri, genellikle orta yaş ve üzeri bireylerde daha sık görülmektedir; özellikle 60 yaş üzeri kişiler, bu kanser türü için daha fazla risk altındadır. Erkekler, kadınlara kıyasla daha fazla bu hastalığa yakalanma eğilimindedir.
Özellikle evlerde, çamaşır suyu gibi kostik kimyasal maddelerin yanlışlıkla içecek olarak tüketilmesi çocuklar için büyük bir tehlike arz etmektedir. Bu tür durumlar, yemek borusunda darlıklara yol açabilir ve ileride kanser gelişim riskini artırabilir. Ayrıca, uzun süreli sıcak içecek tüketimi de risk faktörleri arasındadır.
Yemek Borusu Kanseri Belirtileri
Yemek borusu kanseri belirtileri arasında kilo kaybı, yutma güçlüğü ve yemek sırasında takılma hissi bulunmaktadır. Bu belirtiler genellikle sağlık kuruluşlarına başvurmadan yaklaşık 6 ay önce ortaya çıkar. Ağrılı yutma ve takılma hissi, hastalığın ilerlemesiyle birlikte daha belirgin hale gelir. Karın üst kısmında, yiyeceklerin geriye kaçma hissi ve buna bağlı ağrı şikayetleri görülebilir. Ağrı, sıklıkla sırt bölgesinde veya göğüs kemiğinin arkasında hissedilir ve boğaza doğru yayılabilir. Kilo kaybı belirginleşebilir ve bazen boyunda lenf bezleri şişlikleri gözlemlenebilir. Daha nadir görülen belirtiler arasında kemik ağrıları, halsizlik, kuru öksürük ve ses kısıklığı bulunmaktadır.
Yemek Borusu Kanseri Tanısı
Yemek borusu kanseri tanısı, endoskopi adı verilen optik ışıklı kameralarla özofagusun incelenmesiyle konulur. Biyopsi almak amacıyla doku örneği alınır. Ayrıca, özofagusun çevre dokularıyla olan yapışıklıklarını değerlendirmek için endosonografi adı verilen ultrason tetkikleri uygulanabilir. Gerekli durumlarda hastaya bilgisayarlı tomografi (BT), magnetik rezonans (MR) veya pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi ileri görüntüleme yöntemleri de istenebilir. Bazı kanser türlerinde olduğu gibi, kanda tümör belirleyicileri veya tarama programları mevcut değildir.
Yemek Borusu Kanseri Tedavisi
Yemek borusu kanserinin tedavisi, hastanın genel sağlık durumu, tümörün yaygınlığı, yerleşimi ve boyutuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Tedavi sürecinde genellikle sindirim sistemi cerrahisi, medikal onkoloji ve radyasyon onkolojisi gibi alanlarda uzmanlaşmış hekimlerden oluşan bir ekip tarafından hastaya yaklaşım sergilenmektedir. Doç. Dr. Ufuk Arslan, bu konuda şunları ifade etmiştir: “Tedavi, hastanın genel durumuna, tümörün yaygınlığına, yerleşimine ve büyüklüğüne bağlıdır. Hastalar sıklıkla uzman bir grup tarafından tedavi edilir.”
