Yangın Tehditleri ve Geri Dönüşüm Merkezleri
İngiltere’nin Reading kasabası yakınlarındaki Smallmead atık geri dönüşüm merkezinde çalışan Ian Scot-Browne, bu ayın başlarında telsizle gelen “acilen itfaiyeyi ara” mesajı ile sarsıldı. Bir çalışma arkadaşı, tesisin atık ayırma makinelerinden birinin duman çıkardığını bildirmişti. Tesisin yöneticisi olan Scot-Browne, “Yangının kontrolünü kaybedebileceğimizden korktum,” diyor. İtfaiyeciler, tesisteki çalışanların da yardımıyla, dumanın kaynağını bulmak için makinelerin yan panellerini sökmeye başladılar ve bu süreçte yangının kaynağına ulaşarak onu söndürmeleri tam 15 gergin dakika sürdü.
Bu tür küçük yangınlar, geri dönüşüm tesislerinde oldukça sık görülmektedir. Birleşik Krallık genelinde her gün ortalama bir atık merkezinde farklı türde bir yangın meydana gelmektedir. Bu sık yaşanması, sektörde yangınları söndürme konusunda bir uzmanlık geliştirmiştir. Ancak, geri dönüşüm merkezlerinin patlayıcı maddelerle dolu olması nedeniyle, yangınların hiç çıkmamasını tercih ediyorlar.
TELEFON, TABLET VE DİŞ FIRÇASI PİLLERİ ÇOK TEHLİKELİ
Bu noktada önemli bir sorun, geri dönüşüm çalışanlarının yangın tehdidini azaltmak için ne kadar özen gösterseler de, insanların çöplerine ne attığını denetlemelerinin mümkün olmamasıdır. BBC, geri dönüşüm merkezlerindeki güvenlik kameralarının, aniden çıkan yangınların sebeplerini belirlemede kullanıldığını gözler önüne seriyor.
ESA, bu sorunun üstesinden gelebilmek amacıyla, insanları pillerini doğru bir şekilde atmaya teşvik eden bir kampanya başlattı. Cep telefonları, tabletler ve diş fırçalarında kullanılan lityum-iyon piller, zarar gördüklerinde son derece tehlikeli hale gelebiliyor. Güvenlik kameralarından elde edilen görüntüler, bu pillerin aniden patlayarak, atık ayrıştırma işlemlerinin yapıldığı alanlarda yangın çıkardığını göstermektedir. Üstelik, bu pillerin oluşturduğu tehdit her geçen gün büyümektedir. 2019 yılının Nisan ayı ile 2020’nin Mart ayı arasında, Birleşik Krallık’taki geri dönüşüm tesislerinde lityum-iyon pilleri nedeniyle yaklaşık 250 yangın meydana geldiği tahmin edilmektedir. Bu, o yıl içerisinde bu tesislerde yaşanan yangınların %38’ini oluşturuyor; bir yıl önce bu oran %25’ti. Bu, hızlı bir artış olarak dikkat çekiyor.
EN TEHLİKELİSİ ELEKTRİKLİ ARAÇLARDAKİ AKÜLER
Newcastle Üniversitesi Elektrokimya Bölümü’nden Profesör Paul Christensen, deneylerinde lityum-iyon pillerini parçalayarak patlayarak etkilerini inceliyor. Bu çalışmalar, itfaiye örgütlerinin bu tür yangınlara daha etkili müdahalelerde bulunabilmesine katkı sağlama amacı taşımaktadır. Profesör Christensen, pillerin genel olarak “büyük bir destekçisi” olduğunu ve normal koşullarda oldukça istikrarlı olduklarını ifade ediyor. Ancak, telefonlardaki gibi en küçük lityum-iyon pillerinin bile delindiği takdirde roket gibi alev çıkararak patlayabileceğini vurguluyor. Fakat, en büyük endişe elektrikli otomobillerde ya da ev ve işyerlerinde enerji depolamak için kullanılan büyük akülerle ilgilidir. Bu aküler genellikle birçok küçük hücreden oluşmakta ve akünün sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlayan bir yazılım tarafından kontrol edilmektedir.
Örneğin, bir elektrikli araç kaza yaptığında veya bir yere çarptığında ve bu hücreler zarar gördüğünde, içlerindeki kimyasal maddeler yüksek ısıyla alev alabilir ve diğer hücreleri de tetikleyerek büyük hasarlara yol açabilir. Profesör Christensen, “Elektrikli bir araç böyle bir durumda, yakıtla çalışan bir araçtan çok daha uzun süre yanabilir, patlayıcı ve zehirleyici gazlar yayabilir. Kazadan saatler, günler veya haftalar sonra tekrar alevlenebilir,” diyor.
Elektrikli araçlar şu anda çok yaygın değil, ancak bu durum, önümüzdeki yıllarda küresel ısınmayla mücadele kapsamında kaçınılmaz olarak değişecek ve aküler çok daha önemli bir sorun haline gelecektir. İngiltere hükümeti, gelecekte yeni benzinli, dizel ve hibrit araç satışlarına getirilen yasağı 2040’tan 2035’e çekmiştir. Dünyanın dört bir yanında birçok hükümet de benzer planlar izlemektedir. Çin, 2025 yılı itibarıyla satılan yeni otomobillerin %25’inin elektrikli araçlardan oluşmasını hedefliyor. Bu da sadece araç sayısının artması değil, bu araçları üreten, depolayan ve satan tesislerin de artması anlamına geliyor.
Profesör Christensen, bu koşullar altında planlama ve güvenlik yönetmelikleri belirlenirken güçlü akülerin oluşturduğu risklerin göz önüne alınması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, itfaiyecilerin de bu yeni durumla ilgili uygun bir eğitim alması önemlidir. Şu anda İngiltere’de, elektronik aletlerde kullanılan diğer küçük piller için önerilen en iyi uygulama, bunların çöpe atılmak yerine, dükkanlar veya geri dönüşüm merkezlerinde bulunan özel pil geri dönüşüm kutularına konulmasıdır.
