Venüs: Dünya’nın Kayıp İkizi
BBC’nin Science Focus isimli popüler bilim yayını için kaleme alınan yazıda Bryne, Venüs’ün sıklıkla “Dünya’nın ikizi” olarak adlandırıldığını ve bu gezegenin, Dünya’daki yaşamın sonunun nasıl geleceğine dair önemli ipuçları sunabileceğini belirtiyor. 2 Haziran’da NASA Yöneticisi Bill Nelson, Venüs’e göndermek üzere DAVINCI+ ve VERITAS adlı iki yeni uzay aracı geliştirdiklerini duyurunca, gezegen gökbilim camiasında yeniden ilgi odağı haline geldi. Avrupa Uzay Ajansı da 2030’ların başında EnVision isimli bir Venüs aracını fırlatmayı planladığını açıkladı. Bu gelişmeler, “Venüs neden birden bu kadar popüler oldu?” sorusunu akla getiriyor.
Venüs’e Gitmek Neden Bu Kadar Önemli?
Dünya’ya en yakın gezegen olmasına rağmen, Venüs’ü uzaktan gözlemlemek oldukça zordur. Zira gezegeni saran çok kalın ve yoğun bir atmosfer mevcuttur. Bu nedenle, Venüs’ün daha detaylı incelenmesi için uzay aracı gönderilmesi şarttır. Ancak, yeni duyurulan görevler, insanlığın Venüs’e gönderdiği ilk uzay araçları olmayacak. Daha önce de NASA ve Avrupa Uzay Ajansı, gezegene çeşitli uzay araçları göndermiştir ve bu görevler bir süre sonra sona ermiştir. Bunun üzerine Paul Bryne, iki kurumun neden Venüs’e dönme kararı aldığını açıklıyor. Bilim insanları, “Evrende yalnız mıyız?” sorusunun cevabını Venüs’te aramayı düşünmektedir.
- Dış gezegenlerin keşfine olan ilgi artmaktadır.
- Şu anda, onları tespit etme yeteneğimiz, Dünya ve Venüs gibi gezegenlere dayanmaktadır.
- Yıldızına yakın, kayalık gezegenlere odaklanıyoruz.
Bryne, araştırmacıların uzakta bir gezegen bulduklarında bunun Venüs mü yoksa Dünya mı olduğunu ayırt edemediklerini ifade ediyor. Oysa iki gezegen arasında büyük farklılıklar mevcuttur. Örneğin, Venüs’te yüzey sıcaklığı 470 dereceye kadar çıkmaktadır ve boğucu atmosferi %96,5 oranında karbondioksit içermektedir. Bu durum, yeni bulunan gezegenlerin Venüs’teki gibi cehennem sıcakları mı yaşadığı yoksa Dünya’daki gibi bir ekosisteme mi sahip olduğunu belirlemek için bilim insanlarının Venüs’ü daha yakından incelemesine ihtiyaç duyduğunu ortaya koymaktadır.
Venüs Nasıl Bu Hale Geldi?
Yeni görevler, Venüs ile ilgili temel bir sorunun yanıtını bulmamıza yardımcı olacak: Boyut, yapı, yaş ve yörünge bakımından Dünya’ya bu kadar benzeyen bir gezegen neden bu kadar farklı bir hale geldi? Bryne, “Venüs’ün nasıl oluştuğuna dair iki modelimiz var” diyor. Birincisi, gezegenin her zaman bu korkunç koşullara sahip olduğu hipotezidir. Bu durumda, bu koşullar gezegenin oluşumu sırasında ortaya çıkmıştır.
“Burada öne sürülen fikir, Venüs’ün oluştuğu sırada Güneş’e çok yakın olmasıdır.” Bryne, sözlerine devam ediyor: “Özellikle H2O (su), okyanusları oluşturacak kadar soğuyamadı ve sonunda karbondioksit dolu bir atmosfere tutunarak, gezegenin ısı kaybetmesini engelledi. Bu durum, gezegenin başından beri mahvolmasına neden oldu.”
İkinci senaryo ise Dünya’nın geleceği açısından daha ilgi çekicidir. Bu modelde, Venüs’ün başlangıçta okyanuslara ve levha tektoniğine sahip, aslında Dünya’ya benzer bir gezegen olduğu öne sürülüyor. Bryne’a göre, 1970’lerdeki Venüs görevlerinin en ilginç keşiflerinden biri, döteryum-hidrojen oranı ile ilgiliydi. Venüs’te bu oranın, Dünya’nınkinden yaklaşık 100 kat daha yüksek olduğunu bulduk. Bu, Venüs’ün geçmişte bol suya sahip olduğunu ve daha sonra bu suyu kaybettiğini en iyi şekilde açıklayan bir bulgudur.
Bilim insanına göre, bu senaryo geçerliyse, Venüs’te yaşanan gizemli bir olay, gezegenin suyunu kaybetmesine ve mevcut haline gelmesine neden olmuştur. Bu durumu gerçekleştirebilecek tek süreç volkanik aktivitelerdir. Volkanlar, atmosfere aşırı miktarda karbondioksit salabilir. Jeolojik açıdan kısa bir süre içinde, yeterince büyük bir patlama, atmosferde iklim değişikliğini tetikleyecek kadar karbon salabilir.
Yeni Görevlerle Sorunun Cevabı Bulunabilir
NASA’nın DAVINCI+ uzay aracı, Venüs’ün yörüngesine yerleşecek bir uzay aracı olmasının yanı sıra, bir paraşüt üzerinde gezegene bir saatliğine inecek bir sonda da taşıyacak. Bu sonda, gezegenin döteryum-hidrojen oranını ölçecek. 1970’li yıllarda yapılan ölçümlerde hata payı oldukça yüksek olduğundan, yeni ölçümler umut vaat ediyor. Bu ölçümler, Venüs’ün tarihinin daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir.
Eğer bahsi geçen ikinci senaryo doğruysa, Venüs, aynı anda birkaç yanardağın patlaması ve geri dönülmez iklim değişikliği ile yaşanamaz hale gelmiş olabilir. Bryne, “Dünya henüz bunu yaşamadığı için şanslı mı?” diye soruyor. Belki ‘normal’ olan Venüs’tür; belki de Dünya olağandışıdır. Venüs’te ne bulursak bulalım, bu keşifler kendi gezegenimizin tarihini, geleceğini ve diğer yıldızların etrafında ne tür gezegenlerin olabileceğini anlamamız açısından kritik bir öneme sahip olacaktır.
Kaynak: Independent Türkçe
