İngiltere’de gerçekleştirilen iki ayrı araştırma, koronavirüs kaynaklı Covid-19 hastalığına yakalandıktan sonra aylar süren iyileşme sürecinin özellikle orta yaşlı kadınlarda daha belirgin olduğunu ortaya koydu. Bu durum, hastalığın ilk tedavisinin ardından etkilerinin aylarca devam etmesi ile ilişkilendirilerek ‘Uzun Covid’ olarak adlandırılıyor.
Araştırmaya katılan bireylerin %70’inin, Covid-19’a yakalandıktan beş ay sonra hâlâ anksiyete, nefes darlığı, aşırı yorgunluk, kas ağrıları ve zihinsel bulanıklık gibi birçok rahatsızlıkla mücadele ettiği gözlemlendi. En çok etkilenen grubun orta yaşlı kadınlar olduğu vurgulandı. Ancak ilginç bir şekilde, hastalığın belirtilerinin uzun sürmesinin, başlangıçta hastalığın ne kadar ağır geçtiği ile bağlantılı olmadığı tespit edildi. Yani daha hafif semptomlar gösteren kişilerde de uzun dönem etkiler görülebiliyor.
Araştırma Bulguları
Leicester Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen daha kapsamlı araştırmada, geçen yıl Birleşik Krallık’ta Covid-19 teşhisiyle hastaneye kaldırılan 1000 hastanın durumu incelendi. Bu hastaların %70’inin hastaneden taburcu olduktan beş ay sonra tam olarak iyileşmediği, özellikle kadınların etkilerden daha fazla etkilendiği belirlendi.
Buna ek olarak, Covid-19 pandemisinin başlangıcından bu yana Birleşik Krallık’ta 400 binden fazla kişi Covid-19 teşhisiyle hastaneye yatmış durumda. İkinci bir araştırma ise Glasgow Üniversitesi tarafından gerçekleştirildi ve henüz yayımlanmamış olan bu çalışmanın ilk bulgularına göre, hastaneden taburcu olduktan 7 ay sonra 50 yaş altındaki kadınların nefes darlığı yaşama olasılığı, aynı yaştaki erkeklere göre 7 kat daha fazla. Ayrıca, aşırı yorgunluk yaşama ihtimalleri de aynı yaş grubundaki erkeklerden iki kat fazla.
İşe Dönüşte Zorluklar
Leicester Üniversitesi’nin araştırması, “Uzun Covid” belirtileri nedeniyle hastaların %18’inin işe dönemediğini ve %19’unun iş değiştirmek zorunda kaldığını da ortaya koydu. Hastanede çoğunluğu antibiyotik tedavisi gören ve üçte biri oksijen tedavisi alan bu 1000 hastadan yalnızca dörtte biri yoğun bakıma alınmıştı. Ancak hastanede kısa süre kalanlarda bile Covid’in etkilerinin aylar sonra devam ettiği tespit edildi.
Covid geçirip de aylar sonra normal hayata dönemeyen hastaların çoğunun 40 ile 60 yaş arasında, iki veya daha fazla riskli hastalığı olan, beyaz kadınlar olduğu ve solunum cihazına bağlandıkları gözlemlendi.
Bağışıklık Sistemi Üzerindeki Etkiler
Araştırmalar, orta yaş grubundaki kadınların neden hastalıktan daha uzun süre etkilenebileceğine dair başka faktörler olabileceğine işaret ediyor. Sadece kadın hastalar incelendiğinde, uzun Covid’den en fazla etkilenenlerin orta yaşlı kadınlar olduğu, 40 yaş altındaki veya 60 yaş üzerindeki kadınların ise daha hızlı iyileştiği görüldü. Edinburgh Üniversitesi Hastanesi yoğun bakım bölümünden Dr. Nazir Lone, 60 yaş üzeri kadın hastalardaki yüksek ölüm oranının, genç yaş gruplarının hastalığı atlatsa bile etkilerini uzun süre hissedebilmelerinin bir nedeni olabileceğine dikkat çekiyor.
Yaş grubu açısından bu durum anlaşılabilir olsa da, “Neden kadınlar?” sorusu gündeme geldiğinde, kadınların erkeklerden farklı bir bağışıklık tepkisi gösteriyor olabileceği öne sürülüyor. Öte yandan, erkeklerin koronavirüsle enfekte olduktan sonra hastaneye yatma oranları kadınlara göre daha yüksek bulunmuş durumda.
Covid hastalarının hastaneden çıktıktan sonraki durumlarını izleyen bir başka bulgu, hastaneden taburcu olduktan beş ay sonra hâlâ şiddetli belirtiler gösteren kişilerin çoğunun vücudunda CRP (C-reaktif protein) seviyelerinin normalin çok üzerinde olduğudur. Bu kimyasal madde, vücutta enflamasyon varlığına işaret eder. Orta yaş grubundaki kadınlarda bu kimyasal maddenin yüksek olması, Covid sonrası belirtilerin neden bu yaş grubunda daha yaygın olabileceğine dair ipuçları sunuyor.
Leicester Üniversitesi’nden Profesör Louise Wain, “Bu, Covid sonrası belirtilerin neden bu yaş grubu kadınlarda daha yaygın olduğunu açıklayabilir; ancak süreci tam olarak anlayabilmek için daha derinlemesine araştırma yapmamız gerekiyor” dedi.
Glasgow Üniversitesi Araştırması
Glasgow Üniversitesi’nin araştırması, Birleşik Krallık’taki 31 hastaneden taburcu olan 327 hastanın izlenmesine dayanıyor. Bu çalışma da, 50 yaşın altındaki kadınların, Covid-19’a yakalandıktan sonraki 7 ay içerisinde tam olarak iyileşme olasılığının aynı yaştaki erkeklere göre beş kat daha az olduğunu gösterdi. Ayrıca, bu yaş grubundaki kadınların yeni bir kalıcı özürlük edinme olasılığı, aynı hastalığa yakalanan, aynı yaştaki erkeklere göre çok daha yüksek bulundu.
Bu yeni özürlüklerin, hafıza, hareket kabiliyeti, görme ve işitme konularında ortaya çıkması dikkat çekti. Çalışmayı raporlayan grubun başındaki Glasgow Üniversitesi Virüs Araştırma Merkezi’nden Dr. Janet Scott, “Araştırmamız, Covid-19’a yakalananlarda görülen uzun dönemli sağlık sorunları arasında yeni bir özürlülük, nefes darlığı ve yaşam kalitesinde düşüş olduğunu gösterdi. Bu bulgular, 50 yaşın altındaki, genç ve daha önce sağlıklı olan hastalarda bile ortaya çıkıyor ve en çok da genç yaştaki kadınlarda gözlemleniyor” dedi.
Dr. Scott, bu bulguların salgınla mücadele politikaları ve aşı stratejilerinin geliştirilmesi sürecinde önemli etkileri olabileceğini de ekledi. Her iki araştırmaya da katkı sağlayan Dr. Lone, Covid sonrası uzun süreli sağlık sorunları yaşayan bireylerin tespit edilmesi ve ihtiyaçlarına uygun olarak diyetisyeninden sosyal danışmanına kadar her alanda uzman desteği sağlanmasının önemine vurgu yaptı.
