Uzayda Kalmanın Beyin Üzerindeki Etkileri
Frontiers in Neural Circuits dergisinde yayımlanan bir araştırma, Rusya Bilimler Akademisi Biyomedikal Sorunlar Enstitüsü ve Ulusal Araştırma Üniversitesi Ekonomi Yüksek Okulu’ndan uzmanların katkılarıyla gerçekleştirildi. Bu çalışma, uzayda uzun süre kalmanın insan beyninin yapısında ve sinir hücreleri arasındaki etkileşimlerde yarattığı değişiklikleri incelemektedir. Sputnik Türkiye’de yer alan habere göre, bilim insanları, kozmonotların beyinlerini, uzay istasyonuna uçmadan birkaç gün önce, Dünya’ya dönüşlerinin hemen ardından ve inişten 7 ay sonra manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yöntemi ile analiz etmiştir.
Beyindeki ‘Beyaz Madde’ Üzerindeki Değişiklikler
12 kozmonot üzerinde gerçekleştirilen incelemeler sonucunda, uzayda uzun süre kalmanın beynin hareketleri kontrol eden ve başlatan bölgeleri arasındaki bağlantıları önemli ölçüde değiştirdiği tespit edilmiştir. Uzmanlar, özellikle beynin striatum, beyincik ve beyaz madde bölgelerindeki nöronlar arasındaki etkileşimlerde dikkat çekici değişiklikler gözlemlemiştir. İnişten 7 ay sonra bile kısmen devam eden bu değişikliklerin, beynin uzaydaki koşullara uyum sağlama çabasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bununla birlikte, uzmanlar söz konusu değişimlerin bir kısmının kafatasındaki sıvıların rastgele yeniden dağılımından veya yerçekimsiz ortamda uzun süre kalmanın neden olabileceği diğer fizyolojik etkilerden kaynaklanabileceği ihtimalini de göz ardı etmemektedir.
Yerçekimsiz Ortamın Etkileri
Araştırmada yer alan ABD’deki Drexel Üniversitesi’nden Andrey Doroşin, “Görünüşe göre bu değişiklikler, kozmonotların yerçekimsiz ortama hızla adaptasyon gereksiniminden kaynaklanıyor. Bu durum, beyindeki sinir hücreleri arasındaki bağlantıların yapısında değişimlere yol açıyor” şeklinde açıklamada bulunmuştur. Bilim insanları, uzun yıllardır uzayda yaşamın insan ve hayvan sağlığı ile bağışıklık sistemi üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Kısa bir süre önce yapılan araştırmalar, uzun uzay uçuşlarının sırt kaslarını geri dönüşümsüz bir şekilde zayıflattığını ve kalpte yuvarlaklaşmaya neden olduğunu ortaya koymuştur.
Uzayda Yaşamanın Potansiyel Tehlikeleri
Yapılan deneyler, kozmik ışınların beyin hücreleri üzerinde olumsuz etkiler yaratarak Mars yolculuğunun psikolojik durum ve zihinsel beceriler üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabileceğini göstermiştir. Bu bulgular, uzayda uzun süre kalmanın, insan sağlığı açısından ne denli önemli bir konu olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir.
