Uyuz, Sarcoptes scabiei adlı mite’nin neden olduğu, ciltte yoğun kaşıntıya ve döküntülere yol açan bulaşıcı bir hastalıktır. Özellikle kalabalık ortamlarda, uyuzun bulaşma riski artmaktadır. Kış mevsiminde üst solunum yolu enfeksiyonları ve grip gibi hastalıkların yaygınlaşması, insanların hijyen konusundaki dikkatsizliklerini artırarak uyuzun daha da yayılmasına neden olmaktadır.
Dermatoloji Uzmanı Uzm. Dr. Makbule Dündar, pandemi sonrası dönemde uyuz vakalarının hâlâ devam ettiğini ve son zamanlarda artış gösterdiğini belirterek, “Özellikle pek çok tedaviye dirençli vakalar günümüzde dikkat çekiyor. Avrupa’da ve Suriye’deki göç hareketleri, ülkemizde Kahramanmaraş ve Hatay depremi sonrası uyuz vakalarının artmasına zemin hazırladı.” dedi.
Kış Aylarında Uyuz Vakalarında Artış
Uzm. Dr. Dündar, soğuk havalarda fazla giysi giymenin ve yünlü sentetik kıyafetlerin terlemeye yol açtığını belirterek, “Terleme cilt yapısını bozarak uyuz mite’lerine daha duyarlı hale getiriyor.” dedi. Ayrıca, kış aylarında kapalı ortamlarda yakın temasta bulunmanın ve toplu taşımayı sık kullanmanın uyuz vakalarındaki artışa neden olduğunu vurguladı. “Uyuz, yakın temas ile bulaşan bir hastalıktır. Terleme, cildin pH dengesini bozduğunda birçok diğer cilt hastalığına da kapı aralanır. Bu nedenle, kış boyunca cilt pH dengesini düzenleyen uygun nemlendiricilerin kullanılması son derece önemlidir.”
Uyuzun Belirtileri ve Bulaşma Yöntemleri
Uyuzun en belirgin belirtisinin, kişiyi gece uyandıran yoğun bir kaşıntı olduğunu ifade eden Uzm. Dr. Dündar, “Bu kaşıntı, sıcak banyo sonrası daha da artar. Özellikle parmak araları, bilekler, koltuk altı, göbek deliği çevresi ve meme ucu gibi bölgelerde döküntüler ortaya çıkar. Yakın temasta ortalama 5-10 dakikada bulaşabilir. Kısa süreli el sıkışma veya sarılma genellikle bulaşmaya neden olmaz. Belirtiler, ilk temastan yaklaşık iki-altı hafta sonra ortaya çıkabilir. Daha önce uyuz geçiren bir kişi ise belirtileri bir-dört gün içinde gösterebilir.”
Uyuz Mite’lerinin Yaşam Süresi
Uyuz mite’lerinin insan vücudu dışında bir-iki gün boyunca giysilerde yaşayabileceğini belirten Uzm. Dr. Dündar, “Kullanılan giysiler, iç çamaşırları, havlular ve yatak çarşafları en az 60 derecede yıkanmalıdır. Ayakkabı veya tüylü oyuncak gibi uyuz mite’leriyle temas edilen eşyalar, kuru bir biçimde 21 derecenin üstündeki plastik torbalarda en az üç gün korunmalıdır. Yastıklı mobilyalar ise elektrikli süpürge ile temizlenebilir ya da en az iki gün boyunca kullanılmayabilir.”
Uyuzdan Korunma Yöntemleri
Uyuzun önlenmesi ve kontrolü için uyuz olan kişilerle aynı evde yaşayanların mutlaka tedavi edilmesi gerektiğini söyleyen Uzm. Dr. Dündar, “Özellikle aile bireylerinin kaşıntının olup olmadığına bakılmaksızın birlikte tedavi edilmesi şarttır. Kişisel hijyene dikkat etmek, temiz giysi ve eşya kullanmak, başkalarının eşyalarını kullanmamak ve uyuzlu kişilerle temastan kaçınmak uyuzdan korunmaya yardımcı olacaktır.”
Uyuz Tedavi Yöntemleri
Günümüzde uyuz tedavisi, dirençli vakalar nedeniyle genellikle oral antiparaziter haplarla uygulanmaktadır. Uzm. Dr. Dündar, “Tedavi sürecinde kişinin kilosuna göre doz hesaplanarak uygulama yapılmaktadır. Ayrıca uyuz kremleri de kullanılmaktadır. İlk tedavi uygulandıktan sonra hastalar genellikle 10 gün içinde kontrole çağrılmaktadır. Dirençli vakalarda, 10 gün sonra tekrar bir tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Bazen tedavi süresi bir aya kadar uzayabilir.” dedi. Parazitlerin öldüğünde belirtilerin yavaş yavaş ortadan kaybolduğunu ifade eden Uzm. Dr. Dündar, “Bu süreç genellikle bir-iki haftadır, fakat kullanılan ilaçlara bağlı alerjik yan etkiler de ortaya çıkabileceğinden bunların da tedavi edilmesi gerekir.”
Fotoğraflar: iStock
