Uyku ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Uyku, vücudun biyolojik saatine ve bireyin içsel ritmine göre düzenlenen karmaşık bir süreçtir. Bu süreç, yalnızca dinlenmekle kalmaz, aynı zamanda zihinsel ve fiziksel sağlığın korunmasında kritik bir rol oynar. Uykunun iki temel evresi vardır: ilki REM, yani hızlı göz hareketleri olarak bilinen derin uyku evresidir. Bu aşamada, beyin aktif olarak çalışır ve bilgisel fonksiyonlar düzenlenir. Ön bellekten uzun belleğe veri aktarımı bu evrede gerçekleştiği için, bu evre oldukça değerlidir.
Uykusuzluk çeken bireylerde Alzheimer gibi nörolojik hastalıkların daha sık görüldüğü gözlemlenmektedir. Ayrıca, pandemi döneminde stresin artmasıyla birlikte sağlıklı bir uykunun öneminin daha da belirgin hale geldiğini görmekteyiz. Uyku, hem stresin azalmasına hem de bilgilerin hatırlanmasına yardımcı olur.
Büyüme Hormonu ve Uyku İlişkisi
Uyku, vücudun hormonal dengesini de etkileyen bir süreçtir. İkinci evre ise yüzeysel uyku olarak adlandırılan non-REM evreleridir. Bu evrelerde, hormonal salgılama ve vücudun genel organizasyonu sağlanır. Eğer bu hormonlar yeterince salgılanmazsa, akşam saatlerinde açlık hissi artar. Bu durum, sabaha karşı gıda tüketme ihtiyacının temel nedenlerinden biridir. Eğer gece saat 24.00’e kadar uyanık kalırsanız, büyük ihtimalle saat 02.00’de bir şeyler yemek zorunda hissedersiniz.
Yüzeysel uyku evresinde yeterince dinlenmeme, aşırı kilo alma veya kilo vermede zorluklar gibi sorunlara yol açabilir. Özellikle non-REM uykusunun alınmadığı durumlarda, büyüme hormonu salgılanmasında ciddi problemler yaşanabilir. Büyüme hormonu, çocuklarda büyümeyi sağlarken, yetişkinlerde ise dokuların yenilenmesi, yaşlanmanın geciktirilmesi ve cildin sağlıklı bir şekilde düzenlenmesi için gereklidir.
Yeterince uyumadığımızda, büyüme hormonunun salgılanması azalır ve bu durum dokuların yenilenmesinde bozulmalara, kanser riski artışına, erken kırışıklık oluşumuna gibi birçok soruna neden olabilir. Ayrıca, bu hormonların düzgün bir şekilde salgılanmaması diyabet ve yüksek tansiyon gibi sağlık sorunlarına da yol açabilir.
Uyku Hijyeni ve Öneriler
Sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmak için en geç saat 22.00-23.00 gibi yatağa geçmek önemlidir. Genel olarak, 8 ila 8.5 saatlik bir uyku süresi önerilmektedir. Uyku hijyeni, kaliteli bir uyku için kritik bir faktördür. Bu nedenle, uyku sırasında odanın karanlık olması, uykudan en az 2 saat önce LED ekranların kapatılması ve gözlerden uzak tutulması büyük önem taşır.
Uyku ile ilgili çeşitli hastalıklar bulunmaktadır. Bu hastalıklardan biri olan uyku apnesi sendromu, genellikle ciddiye alınmayan bir durumdur. Ancak, horlama gibi belirtiler, uyku apnesinin bir işareti olabilir ve bu durumların ivedilikle ele alınması gerekmektedir.
