İngiltere’de gerçekleştirilen yeni bir araştırma, çalışma saatleri ve tatil günlerimizdeki uyku alışkanlıklarındaki küçük farklılıkların, bağırsaklarımızdaki bakterilerde sağlıksız değişikliklere yol açabileceğini ortaya koydu. Araştırmacılar, bu değişikliklerin arkasında yatan nedenlerden birinin, “sosyal jetlag” olarak tanımlanan bir durum olduğunu vurguluyor. Sosyal jetlag, hafta içi ile hafta sonu arasında uyku saatlerindeki belirgin farklılıkları ifade ediyor.
Vardiyalı çalışma gibi durumlar, uyku düzeninde aşırı bozulmalara neden olabiliyor ve bu da genel sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor. Yapılan araştırmalara göre, yatma ve uyanma saatlerini düzenli tutmanın yanı sıra sağlıklı beslenmek, çeşitli hastalık risklerini azaltmaya yardımcı olabilir. Kings College London’daki bilim insanları, yaklaşık bin yetişkin üzerinde yaptıkları çalışmada, gece uykusunun ortasında meydana gelen 90 dakikalık bir değişikliğin bile, insan bağırsağındaki bakteri türlerini etkileyebileceğini gösterdi.
Bağırsak sistemimizde farklı türde bakterilere sahip olmak, sağlık açısından büyük önem taşıyor. Bazı bakterilerin diğerlerinden daha faydalı olduğu biliniyor; bu nedenle doğru çeşitliliğe sahip olmak, pek çok hastalığın önlenmesinde kritik rol oynuyor. Çalışmanın yazarlarından Kate Bermingham, “Sosyal jetlag, sağlığınızla olumsuz ilişkileri olan mikrobiyota türlerine neden olabilir” şeklinde açıklama yaptı. Araştırmaya katılan bireylerin %40’ından fazlasının bu durumdan etkilendiği gözlemlenirken, sosyal jetlagin en yaygın olarak gençler ve genç yetişkinler arasında görüldüğü, yaşla birlikte bu oranın azaldığı kaydedildi.
Avrupa Beslenme Dergisi’nde yayımlanan bu çalışmada, katılımcıların uyku düzenleri, kan değerleri analiz edildi, dışkı örnekleri toplandı ve yedikleri her şey detaylı bir şekilde kaydedildi. Sosyal jetlag yaşayan bireylerin (yaklaşık %16), aşırı karbonhidrat içeren besinleri tercih ettikleri ve az miktarda meyve ile kuruyemiş tükettikleri belirlendi. Önceki araştırmalar, sosyal jetlag yaşayanların daha düzenli uyku saatlerine sahip bireylere kıyasla daha az lifli gıda tükettiğini ve bu durumun kilo alımı, sağlık sorunları ve zihinsel yorgunlukla ilişkili olduğunu ortaya koymuştu.
Dr. Bermingham, “Kalitesiz uyku, gıda tercihlerini etkiler. Bu tür durumlarda insanlar daha yüksek karbonhidratlı veya şekerli gıdaları tüketme eğilimindedir” diyor. Ayrıca, sağlıksız bir beslenmenin bağırsağımızdaki belirli bakteri düzeylerini etkileyebileceği vurgulanıyor. Araştırmacılar, sosyal jetlag yaşayan bireyler arasında daha yaygın olan altı mikrobiyota türünden üçünün, düşük kaliteli beslenme, obezite ve yüksek inflamasyon ile felç riski ile bağlantılı olduğunu tespit ettiler.
Uyku, beslenme ve bağırsak bakterileri arasındaki ilişki oldukça karmaşık bir yapıdadır ve keşfedilmesi gereken pek çok konu bulunuyor. Uzmanların önerisi, hafta boyunca mümkün olduğunca düzenli bir yaşam tarzı sürdürmek. King’s College London’dan Dr. Sarah Berry, düzenli uyku düzeninin korunmasının, günlük olarak yatma ve uyanma saatlerinin belirlenmesi açısından kolayca uygulanabilir bir yaşam tarzı olduğunu ifade ediyor: “Bu, bağırsak mikrobiyomunuz aracılığıyla sağlığınıza olumlu etki edebilir.”
Sağlıklı Beslenme Nasıl Olmalı?
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin (NHS) web sitesinde şu öneriler yer alıyor:
- Günde en az beş porsiyon çeşitli meyve ve sebze tüketin.
- Yemeklerinizi patates, ekmek, pirinç veya makarnadan yapılan yüksek lifli nişastalı gıdalar üzerine inşa edin.
- Süt veya süt alternatiflerinden bir miktar tüketin. Düşük yağlı veya düşük şekerli seçenekleri tercih edin.
- Baklagil, kuru fasulye, balık, yumurta ve et gibi protein kaynaklarını dahil edin.
- Doymamış yağları tercih edin ve bunları küçük miktarlarda tüketin.
- Bol miktarda sıvı tüketin (günde en az 6-8 bardak).
