Yeni Araştırma: Uyku Düzeni ve Bağırsak Sağlığı Arasındaki İlişki
İngiltere’de gerçekleştirilen yeni bir araştırma, çalışma saatleri ile izin günleri arasındaki uyku alışkanlıklarındaki küçük farklılıkların, bağırsaklarımızdaki bakteriler üzerinde sağlıksız değişikliklere neden olabileceğini ortaya koydu. Araştırmacıların ulaştığı sonuçlara göre, bu değişikliklerin temel nedeni, “sosyal jetlag” olarak tanımlanan bir durumdur. İnsanların hafta içinde ve hafta sonlarında çok farklı saatlerde uyuyup uyanmaları, “sosyal jetlag” olarak adlandırılan bu durumu oluşturuyor.
Uyku düzeninin bozulması, özellikle vardiyalı çalışma gibi durumlar, sağlığımız üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu nedenle, yatarak ve uyanarak geçirdiğimiz saatleri düzenli tutmak ve sağlıklı bir beslenme alışkanlığı edinmek, hastalık riskimizi azaltmak için oldukça önemlidir.
Kings College London’daki bilim insanları tarafından yaklaşık bin yetişkin üzerinde gerçekleştirilen çalışma, normal bir hafta boyunca gece uykusunun ortasında sadece 90 dakikalık bir değişikliğin dahi, insan bağırsağındaki bakteri çeşitlerini etkileyebileceğini gösterdi. Bağırsak sistemimizde farklı türde bakterilere sahip olmak büyük önem taşımaktadır. Bazı bakteri türleri diğerlerinden daha faydalı olsa da, doğru çeşitliliğe sahip olmak, birçok hastalığın önlenmesi için kritik bir rol oynamaktadır.
Çalışmanın yazarlarından Dr. Kate Bermingham, “Sosyal jetlag, sağlığınıza olumsuz etkilere yol açan mikrobiyota türlerinin artmasına neden olabilir” şeklinde açıklamada bulundu. Araştırma, İngiltere nüfusunun yüzde 40’ından fazlasının bu durumdan etkilendiğini ortaya koydu. Sosyal jetlag en yaygın olarak gençler ve genç yetişkinlerde görülürken, yaşla birlikte bu durumun azaldığı gözlemlenmiştir.
Avrupa Beslenme Dergisi’nde yayımlanan bu çalışmaya katılanların uyku düzenleri ve kan değerleri titizlikle analiz edildi, dışkı örnekleri toplandı ve katılımcıların yedikleri her şey kaydedildi. Sosyal jetlag yaşayan bireylerin (yüzde 16) genellikle patates, cips ve şekerli içecekler gibi yüksek karbonhidrat içeren besinleri tercih ettikleri, bunun yanı sıra meyve ve kuruyemiş tüketimlerinin oldukça düşük olduğu belirlendi. Daha önceki araştırmalar da sosyal jetlag yaşayan insanların, daha düzenli uyku saatlerine sahip olan bireylere göre daha az lifli gıda tükettiğini ortaya koymuştu. Ayrıca, sosyal jetlag’in kilo alımı, hastalık ve zihinsel yorgunlukla da ilişkili olduğu tespit edilmiştir.
Dr. Bermingham, “Kalitesiz uyku, beslenme tercihlerimizi etkiler. Bu durumda insanlar genellikle daha yüksek karbonhidratlı veya şekerli gıdalar tüketme eğiliminde olurlar” diyor. Sağlıksız bir beslenme biçimi, bağırsaktaki belirli bakteri düzeylerini olumsuz yönde etkileyebilir. Araştırmacılar, sosyal jetlag yaşayan grupta daha yaygın olan altı mikrobiyota türünden üçünün, düşük kaliteli beslenme, obezite ve yüksek inflamasyon ile felç riski ile ilişkilendirildiğini bulmuşlardır.
Uyku, beslenme ve bağırsak bakterileri arasındaki ilişki oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Keşfedilmesi gereken birçok konu bulunmaktadır. Uzmanların önerisi, hafta boyunca mümkün olduğunca tutarlı bir uyku düzeni oluşturmaktır. King’s College London’dan Dr. Sarah Berry, düzenli uyku saatlerinin korunmasının, her gün belirli bir saatte yatağa gitmek ve uyanmanın kolayca uygulanabilir bir yaşam tarzı olduğunu söylüyor: “Bu yaklaşım, bağırsak mikrobiyomunuz aracılığıyla sağlığınıza olumlu etkilerde bulunabilir.”
SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALI?
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin (NHS) web sitesinde şu öneriler yer alıyor:
- Günde en az beş porsiyon çeşitli meyve ve sebze tüketin.
- Yemeklerinizi, patates, ekmek, pirinç veya makarna gibi yüksek lifli nişastalı gıdalar üzerine inşa edin.
- Süt veya süt alternatiflerinden bir miktar tüketin; düşük yağlı veya düşük şekerli seçenekleri tercih edin.
- Baklagil, kuru fasulye, balık, yumurta ve et gibi protein kaynaklarını tüketin.
- Doymamış yağları tercih edin ve bunları küçük miktarlarda tüketin.
- Bol miktarda sıvı içmeyi unutmayın; günde en az 6-8 bardak su içmeye özen gösterin.
