Üstün Zekalı ve Özel Yetenekli Çocuklar
Üstün zekalı ve özel yetenekli çocuklar, güçlü hafızaları, yüksek sportif becerileri, sanatsal yetenekleri, liderlik özellikleri ve gelişmiş sözel zekaları ile dikkat çekerler. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, bu çocukların sayısı, genel nüfusun yalnızca yüzde 2’si kadar bir orandadır.
Üstün Zeka Nedir?
Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı’na göre, üstün zeka kavramı, zeka ve yetenek gibi değişken unsurları içermektedir ve farklı bağlamlar ve kültürlerde farklı şekillerde algılanabilir. Okullarda “üstün yetenekli” ifadesine dair pek çok farklı görüş bulunmakta; bu durum, çok anlamlı bir kavramla karşı karşıya olduğumuzu göstermektedir. Üstün yetenekli çocuklar, bilişsel ve sosyal-duygusal gelişimlerinde eş zamanlı ilerlemeyebilirler; genellikle zihinsel kapasiteleri, fiziksel gelişimlerinin çok önünde yer alır. Bazı üstün yetenekli çocuklar, yoksulluk, ayrımcılık, kültürel engeller gibi çevresel faktörler nedeniyle potansiyellerini tam anlamıyla ortaya koyamayabilirler. Bu durum, üstün yeteneklilerin eğitim programlarının ve hizmetlerinin tasarımında dikkate alınması gereken önemli bir unsurdur.
Üstün Zeka Testleri Nelerdir?
Üstün zekâ testleri, 2 yaşından itibaren uygulanabilir. Ancak, bu testlerin etkili olabilmesi için çocuğun dikkat ve uyum sürecinin değerlendirilmesi önemlidir; bu nedenle 3 yaş 6 ay itibariyle yapılması önerilmektedir.
Hangi Zeka Testleri Hangi Yaş Aralığına Uygulanır?
- WISC-IV: 6 yaş 0 ay ile 16 yaş 11 ay arasındaki çocukların bilişsel becerilerini ölçmek için kullanılan bir zekâ testidir.
- WISC-R: 6 yaş 0 ay ile 16 yaş 0 ay arasındaki çocuk ve ergenlerin bilişsel değerlendirmesine yönelik bir testtir.
- Stanford-Binet: 2 yaş itibariyle zihinsel düzeyi tespit ederek üstün yetenek veya bilişsel geriliği belirlemeye yarayan bireysel bir zekâ testidir. Önerilen uygulama yaşı ise 3 yaş 6 ay ve üzeridir.
- CAS: 5-17 yaş arası bireylerin bilişsel değerlendirmelerini 4 ölçek ve 12 alt test üzerinden ölçen bir testtir.
Üstün Zekalı Çocukların Belirtileri Nelerdir?
BBC Türkçe’nin haberine göre, bir çocuğun erken olgunlaşması, onun üstün zekalı olduğu anlamına gelmeyebilir. Bu durumun doğrulanabilmesi için, entelektüel kapasiteyi ölçmeye yönelik IQ testi gibi bir dizi test uygulanması gerekmektedir. Bu ölçümler, psikologlar, nöropsikologlar ve pedagoglar gibi uzmanlar tarafından gerçekleştirilir. Ancak, bazı karakteristik özellikler, bir çocuğun üstün zekalı olabileceğine işaret edebilir:
- – Keskin bir merak duygusu
- – Yaşının ötesinde bir kelime hazinesi
- – Öğrenmede hız ve yüksek entelektüel potansiyel
- – Hızlı muhakeme yeteneği
- – Liderlik özellikleri ve öz güven
- – Güçlü bir hafıza
- – Yaratıcılık ve yenilikçi düşünme yeteneği
- – Bilgili gözlemler yapabilme
- – Hedeflere ulaşmada kararlılık
Üstün zekâlı oldukları tespit edilemeyen çocuklar, okula olan ilgilerini kaybedebilir ve çeşitli davranış sorunları sergileyebilirler.
