Uşak’ta Koronavirüs Risk Haritasındaki Düşük Risk Durumu
Türkiye Sağlık Bakanlığı, 1 Mart Pazartesi günü ülke genelindeki koronavirüs risk haritasını güncelledi. Bu haritada, Türkiye’nin güneydoğu ve doğusunda yer alan 13 ilin dışında, mavi renkle gösterilen tek il Uşak olarak dikkat çekti. Uşak, düşük riskli bir il olarak öne çıkarken, sosyal medyada da gündem oldu. Uşaklılar, haritada yerlerinin bile bilinmediğinden yakınarak, “Koronavirüs bile nerede olduğumuzu bilmediğinden bizi bulamamış” şeklinde yorumlar yaptılar.
Peki, yaklaşık 370 bin nüfuslu bu küçük il, çevresindeki yüksek riskli bölgelere ve sadece birkaç hafta önce vaka artışının en fazla olduğu illerden biri olmasına rağmen nasıl oldu da en düşük riskli iller arasına girmeyi başardı?
Bugüne Kadar 25.707 Vaka Tespit Edildi
Uşak’a özel ilk duyuru, 3 Nisan 2020 tarihinde, Türkiye’deki ilk koronavirüs vakasının görüldüğü tarihten yaklaşık bir ay sonra yapıldı. O tarihe kadar il genelinde 40 vaka tespit edilmiş ve dört kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetmişti. 13 Ağustos’ta Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Uşak’la ilgili şu açıklamayı yaptı: “60 yaş ve üzeri aktif hastaların toplam hasta içindeki oranı açısından Gümüşhane ve Uşak, %35 ile en yüksek orana sahip.” Vaka sayısının hızla yükseldiği ilde sonbahar aylarında rekor kırıldı. Uşak Belediye Başkanı Mehmet Çakın’ın da Covid-19 testi pozitif çıkmıştı. Ekim ayına kadar il genelinde tespit edilen toplam vaka sayısı 6 bini bulmazken, sadece Ekim ve Kasım aylarında 20 bine yaklaştı. İl bazında Covid-19 kaynaklı ölüm oranları kamuoyuyla paylaşılmadı ancak Uşak Belediyesi’nin internet sitesinde yer alan vefat bilgilerine göre, Eylül ve Ekim aylarında bir önceki yıl yaklaşık 200 vefat görülürken, 2020’nin aynı döneminde bu sayı 350’nin üzerine çıktı. O dönemde hastanelerde yer bulmak neredeyse imkansız hale gelmişti.
AK Parti Uşak milletvekili İsmail Güneş, TBMM’de yaptığı basın toplantısında il genelinde bugüne kadar 25.707 vakanın tespit edildiğini ve 660 vatandaşın hayatını kaybettiğini açıkladı. Bu verilere göre, Uşak’ta nüfusun yüzde 7’den fazlasında koronavirüs tespit edilmiş. Türkiye genelinde ise bu oran %3,3 civarındadır. Yani, Uşak’taki Covid-19 görülme oranı, Türkiye ortalamasının iki katı üzerindedir.
“Hastanelerde Boş Yatak Yoktu, Testi Pozitif Çıkan Babamı Eve Geri Götürdük”
Bütün ailesi Kasım ayında koronavirüse yakalanan ancak devlet görevlisi olduğu için isminin gizli tutulmasını isteyen Uşak’tan B.K. yaşadıklarını BBC Türkçe’yle paylaştı:
“Babam 65 yaşın üzerinde ama esnaf olduğu için her gün dükkanını açmak zorundaydı. İlk belirtilerden birkaç gün sonra durumu ağırlaşınca, tanıdık bir doktorun olduğu özel bir hastaneye götürdük. Ertesi sabah teste çağırdılar ve pozitif çıktı. Daha önce kalp ameliyatı geçirdiği için hastaneye yatırmak istediler, ama hastanelerde yer yoktu. Tanıdık doktor olmasına rağmen boş yatak bulamadık. O gün doktor, ‘Hastaneye her gelen Covid-19, hiçbir serviste yer bulamıyoruz’ dedi. Eve döndük ve babamı bir odada izole ettik.”
Birkaç gün sonra annesi de aynı belirtileri gösterdi. Temaslı oldukları için evden çıkmaları yasak olduğu için 112’yi aradı. “Bugün test için filyasyon ekibi gönderiyoruz, evden çıkmayın” dediler. Akşam annesinin durumu ağırlaşınca yeniden 112’yi aradı. Uşak’ta yoğun bir durum olduğunu, filyasyon ekiplerinin gece 12’ye kadar çalıştığını belirttiler. Ancak onlara da sıra gelmeyince 112’yi arayıp izin alarak annesini hastaneye götürdü. Test sonucu pozitif çıkınca onu da başka bir odada izole etti.
“Hastaneler Doldu ve Çok Fazla Yakınını Kaybeden Oldu, Artık İnsanlar Daha Hassas”
Son olarak, Şubat ayı ortasında açıklanan il bazlı verilere göre Uşak’ta vaka oranı 100 binde 27,70’ti. Bu oran, 20-26 Şubat arası dönemde 100 binde 18,40’a geriledi. AK Parti Uşak Milletvekili İsmail Güneş, TBMM’de düzenlediği basın toplantısında, Uşak’ta çok fazla kayıp verilince halkın bilinçlendiğini ifade etti. Uşak Tabip Odası Başkanı Adnan Memiş de, yaptığı açıklamalarda, vatandaşların hastanelerde yer kalmaması üzerine işin ciddiyetini kavradığını söyledi:
- “Salgının yükselişte olduğu dönemde hastaneler dolup taştığında, insanlar bunu gördü ve herkes çok kısa bir sürede haberdar oldu.”
- “Koronavirüsün çok ciddi bir hastalık olduğunu anladılar. İnsanlar yaşayarak gördüler. Yakınlarını kaybeden çok kişi oldu.”
- “Bu ölümlerden sonra insanlar tedbirlerini artırdı. Kötüyü gördüler ve şu anda daha hassaslar.”
Küçük bir şehir merkezi olan Uşak’ta toplu taşıma araçlarının fazla kullanılmaması da bu süreçte etkili oldu.
“Normalleşmenin Etkisini İki Hafta Sonra Göreceğiz”
Yılın başından itibaren çok sayıda kişide koronavirüs görülünce, yaşlıların evden neredeyse hiç çıkmamaya başladığını belirten Uşaklı öğretmen B.K., normalleşmeyle birlikte vaka sayılarının yeniden artmasından endişe ediyor. “Uşak’ta kısıtlamalar kaldırılınca aslında değişen pek bir şey olmadı. Kısıtlama döneminde de herkes dışarıdaydı, kimse dikkat etmiyordu. Herkes ‘bize bir şey olmaz’ diyordu. Geceleri dışarıdan kalabalık sesleri geliyordu, hafta sonları parklar bahçeler doluydu. Tespit edilenlerden daha fazla kişinin koronavirüsü geçirmiş olabileceğini düşünüyoruz. Çoğunluk geçirdiği için bağışıklık oluşmuş olabilir. Turizm de olmadığı için şehre çok gelen giden yok, bunun da etkisi oldu.”
“Sadece okullardan korkuyorum. Aniden okulların açılması iki hafta sonra etkisini gösterebilir, sayıların yeniden yükselebilir.” Uşak’ta sokağa çıkma kısıtlaması olan 65 yaş üstü nüfusun oranı %12,75; 20 yaş altının nüfusa oranı da %25,3. Nüfusun %40’a yakını kısıtlamalardan büyük oranda etkilendi. Türkiye’deki 65 yaş üstü vatandaşların nüfusa oranı ise %9,51. Yani Uşak, Türkiye’nin yaşlı şehirlerinden biri.
Son dönemde kısıtlamalara ciddiyetle uyulması, insanların sokaklarda ellerinde karton bardaklardaki Uşak’a özel tarhana çorbasını içerek dolaştığı şehrin mavi renk almasını sağlamış gibi görünüyor. Milletvekili Güneş de, tarhanaya vurgu yaparak, “Belki bilimsel olarak ispatı zor ama çocukluğumuzdan beri şifa kaynağı olduğuna inandığımız Uşak tarhanasının da büyük rolü olduğunu düşünüyoruz.” dedi.
