Unutkanlık ve Hafıza Problemleri
Hepimiz, yoğun bir günün ardından bazı şeyleri unutabiliyoruz; örneğin, birinin adını hatırlamakta zorlanabiliriz ya da anahtarlarımızı nereye koyduğumuzu unutabiliriz. Bu tür unutkanlıklar genellikle günlük yaşamın bir parçası olarak kabul edilir ve çoğu zaman bir hastalık belirtisi olarak değerlendirilmez. Ancak, hafıza problemleri zamanla ilerliyorsa ve bilişsel becerilerde belirgin bir azalma gözlemleniyorsa, bu durum çok daha ciddi bir sorunun habercisi olabilir. Beyin Sağlığı Derneği (BeyinDer) Başkanı Prof. Dr. Derya Uludüz, Alzheimer ve demans gibi önemli unutkanlık hastalıklarının bu tür belirtilerle kendini gösterebileceğini vurguluyor. Bu tür sorunlar, zamanla hafıza kayıplarına, kişilik ve davranış bozukluklarına ve çeşitli dejeneratif beyin hastalıklarına yol açabilir. Günümüzde, basit kan testleri ile Alzheimer’ın teşhis edilebileceğini belirtmektedir.
– Neden Unutuyoruz?
Hafıza problemleri, zamanla daha da kötüleşebilir ve bu durum, kişilerin bilişsel yeteneklerinde ciddi azalmalar yaşanmasına neden olabilir. Dünya genelinde her gün binlerce kişiye demans tanısı konulmakta ve bu sayı her yıl artış göstermektedir.
Kimyasal Etmenlere Dikkat
– Kimler Risk Altında?
Alzheimer ve demans, vücutta meydana gelen enflamasyon (yangı veya iltihaplanma) ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle vücudu toksinlerden arındırmak, aktif bir yaşam sürmek ve sağlıklı beslenmek son derece önemlidir. İşlenmemiş karbonhidratları tercih etmek de bu süreçte faydalı olabilir. Bunun yanı sıra, başka risk faktörleri de mevcuttur. 65 yaş üstü bireylerin 9’da 1’i demans riski taşırken, 85 yaş üstünde bu oran her 3 kişiden birine çıkmaktadır. Mesleki olarak kimyasal ve toksik maddelere maruz kalanlar, elektromanyetik dalgaların yoğun olduğu alanlarda çalışanlar, kurşun, cıva, alkol, benzen, tolven ve solventlere maruz kalan kişiler de risk grubundadır. Ayrıca, pestisitlere maruz kalan tarım işçileri de bu risk altında bulunmaktadır.
– Şu Anda Alzheimer Tanısı Nasıl Koyuluyor?
Geçmişte Alzheimer tanısı, yalnızca hastaların beyinlerinde otopsi sırasında tespit edilebiliyordu. Günümüzde ise Alzheimer’ın tanısı, PET taramaları ve omurilik sıvısından alınan örneklerle amiloid ve tau proteinlerinin ölçümü ile yapılmaktadır. Ayrıca, SPECT çalışmaları ile tanı kesinleştirilebilmektedir. Yapay zeka temelli kognitif test uygulamaları da hafıza sorunlarını doğru bir şekilde tespit edebilme yeteneğine sahiptir.
İlerlemeden Tedavi
Uzun bir süre boyunca Alzheimer tanısının yalnızca otopsi ile konulabileceği düşünülmüş olsa da, son yıllarda geliştirilen hassas teknikler sayesinde, kanda düşük miktarlarda bulunan beyin maddelerinin tespiti mümkün hale gelmiştir. Bu yeni teknolojilerle Alzheimer için test geliştirme imkanı sağlanmıştır. Şu anda onaylanmış bir Alzheimer kan testi bulunmamakta, ancak araştırmaların son aşamalarında olduğu ve önümüzdeki yıllarda onaylanmış testlerin kullanıma sunulabileceği öngörülmektedir. Bu testler, daha geniş bir kitle için erken tanı ve risk belirleme fırsatı sunarak, hastalık ilerlemeden önlem almayı mümkün kılacaktır.
İki Katına Çıkacak
– Unutkanlık Neden Sürekli Artıyor?
Nöronlardaki bozulmanın en önemli nedenleri arasında kötü beslenme, paketli ve katkılı gıdalar, hareketsiz yaşam ve zihinsel hareketsizlik sayılabilir. Dünyada 44 milyon demans hastası bulunmakta ve ülkemizde bu sayı 900 bin civarındadır. 2050 yılı itibarıyla bu sayının iki katına çıkması beklenmektedir. Ayrıca, insan ömrünün uzaması da unutkanlık sorunlarını artıran önemli bir faktördür.
Unutkanlık Ne Zaman Önemli?
Aşağıda, dikkate alınması gereken bazı belirtiler sıralanmıştır:
- Sık sık yemeklerinizi ocakta unutarak yanmasına neden oluyorsanız, anahtarınızı nerede bıraktığınızı hatırlamakta zorluk çekiyorsanız, yeni öğrendiğiniz bilgileri kolayca unutuyorsanız,
- Konuşmalarınızda güçlük çekiyor, sık sık takılıyor ve bazı kelimeleri aklınıza getirmekte zorlanıyorsanız,
- Ani bir şekilde depresif hissediyor ve sebepsiz ruh hali değişiklikleri yaşıyorsanız,
- Kendinizi sürekli yorgun ve halsiz hissediyorsanız,
- Konsantrasyon bozukluğunuz varsa,
- Günlük rutinlerinizde temizlik yapmak, yemek pişirmek ve işe gitmek gibi basit görevleri yerine getirmekte zorlanıyorsanız,
- Zaman ve mekân algınızda zayıflama yaşıyorsanız dikkat edilmelidir.
