Tüylü Mamut ve Tazmanya Kaplanı: Soyu Tükenmiş Hayvanları Geri Getirme Çabaları
Getty Images ABD merkezli bir şirket, soyu tükenen Tazmanya kaplanı (solda) ve tüylü mamutu geri getirme hedefiyle çalışmalarını sürdürüyor. Bilim insanları, nesli tükenmiş hayvan türlerini yeniden yaratma çabası içerisinde.
Geçtiğimiz yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulan bir firma, önümüzdeki beş ila on yıl içinde yalnızca bir değil, iki türü yeniden hayata döndürebileceğinden oldukça umutlu. Popüler kültürdeki Jurassic Park gibi filmler bu süreci kolay göstermiş olabilir, ancak gerçek hayatta bu tür bir çalışmanın zorlukları ve etik boyutları konusunda farklı görüşler mevcut. Peki, bu şirket tam olarak ne planlıyor ve yok olmuş hayvanları geri getirmek gerçekten mümkün mü?
Ne Planlanıyor?
Getty Images ABD’li genetik profesörü George Church, soyu tükenen hayvanları geri getirmeyi bir gerçeklik haline getirmek için gayret gösteriyor. Colossal Biosciences, George Church ve CEO Ben Lamm tarafından kuruldu ve tüylü mamutları 2027 yılına kadar geri getirebileceklerini umuyorlar. Ayrıca, Melbourne Üniversitesi’nin desteğiyle 1930’larda nesli tükenen Tazmanya kaplanını yeniden yaratma yönünde bir projeye başladıklarını duyurdular.
Nasıl Yapılabilir?
Getty Images Tüylü mamutlarla genetik olarak benzerlik gösteren Asya filleri, bu projede önemli bir rol oynuyor. Bir yöntem olarak, bilim insanları benzer DNA yapısına sahip yaşayan türlerden kök hücreler alıyor ve gen kurgulama teknolojisi kullanarak soyu tükenmiş türleri “yeniden yaratma” sürecine giriyorlar. Tüylü mamuta en yakın yaşayan tür olan Asya filleri, bu süreçte kritik bir kaynak olarak öne çıkıyor. Tazmanya kaplanı DNA’sı için ise Melbourne müzesinde alkol içinde saklanan bir yavru üzerinde çalışmalar yürütülüyor.
Yapılması Neden Zor?
Getty Images Tazmanya kaplanlarının soyu 1930’larda tükendi. Bilim insanlarının karşılaştığı en büyük zorluk, soyu tükenmiş türleri yeniden yaratmaya yetecek kadar sağlam bir DNA örneği bulmaktır. Sorun, bu hayvanlar öldüğünde DNA’larının parçalanması ya da daha küçük parçalara ayrılması ile ilgilidir. Bu parçaları doğru bir şekilde sıralamak, büyük bir zorluk teşkil etmektedir.
Faydaları Neler?
Getty Images Soyu tükenme tehlikesi altında olan Tazmanya canavarı, bu yeni teknolojiden faydalanabilir. Colossal’ın kurucularından Ben Lamm, soyu tükenmiş hayvanları geri getirmenin, bozulmuş ekosistemlerin yeniden inşasına ve insanlığın doğaya verdiği zararların onarılmasına yardımcı olabileceğini belirtiyor. “Hem tüylü mamutlar hem de Tazmanya kaplanları, yaşadıkları ortamda önemli bir rol oynadı. Her ikisinin de geri getirilmesi, yok olmalarıyla oluşan ekolojik boşluğu doldurabilir.” Lamm, ayrıca yürüttükleri araştırmaların diğer türlerin neslinin tükenmesini engelleyebileceğini de savunuyor. “Tazmanya canavarları, 20 ila 30 yavru doğurabiliyor. Ancak bu yavruların yalnızca birkaçı hayatta kalabiliyor. Tazmanya kaplanı projesinde geliştirdiğimiz dış kese, Tazmanya canavarlarının korunmasına büyük katkı sağlayabilir.”
Riskleri Neler?
Getty Images Taşıyıcı bir filin rahminde mamut yavrusu taşıması durumunda neler olabileceğini tahmin etmek oldukça zor. Londra’daki Ulusal Tarih Müzesi’nden evrim biyoloğu Victoria Herridge gibi bazı uzmanlar, bu projenin diğer hayvanlar için riskler taşıyabileceği görüşündeler. Özellikle genleri değiştirilmiş bir embriyonun taşıyıcı bir file konulmasının riskli olabileceği düşünülüyor. “Bu embriyonun 22 ay boyunca anne karnında kalması gerekiyor. Bu, anneye risk oluşturur ve farklı bir türün yavrusunu taşımak, tamamen istilacı bir süreçtir. Cidden etik dışı davranış olmadan bu süreçlerin yönetilmesi mümkün değil. Taşıyıcı bir anne olarak bir fili kullanmak son derece sorunlu olacaktır. Başka bir alternatif yok çünkü yapay rahim kullanma olanağımız yok.” Ancak Ben Lamm, Colossal’ın bu konuda adımlar attığını belirtiyor ve “Dışarıda rahim oluşturma ekibimiz var, bunun yanı sıra taşıyıcılık konusunda da çalışan bir ekibimiz mevcut” diyor.
Etik Midir?
Getty Images Tüylü mamutlar, 4 bin yılı aşkın bir süredir dünyamızda bulunmuyor. Bazıları, yok olmuş hayvanları geri getirmenin etik olmadığını düşünüyor. Tüylü mamut gibi 4 bin yıldır var olmayan bir türü geri getirmenin potansiyel etkileri üzerine kimse kesin bir şey söyleyemiyor. Ayrıca, bu teknoloji çalışırsa, bilim insanlarının nerede duracakları konusunda çeşitli endişeler bulunuyor. Herridge, bu şekilde geri getirilecek herhangi bir hayvanın, aslıyla bire bir aynı olmayacağını bilmenin önemli olduğunu belirtiyor. “Türleri geri getirmek mümkün değil. Tamamen yeni bir tür ortaya çıkacak. Bir şey yok olmuşsa, yok olmuştur. Gidip gitmediğini kaybetmişsinizdir. Sadece silik bir kopyasını geri getirebilirsiniz.” Ancak Ben Lamm’a göre, insanoğlunun doğaya verdiği zararları düzeltmek oldukça önemli. Lamm, “Kaybolmuş türleri geri getirmek ve insanlığın doğaya verdiği zararları onarmak için gerekli kaynaklara sahibiz” diyor.
