Türkiye’de 4. Doz Koronavirüs Aşısı Uygulamaları Başladı
Türkiye’de 4. doz koronavirüs aşısı için randevular verilmeye başlandı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, bu aşıların özellikle yurt dışına seyahat edecek bireyler için gerekli olduğunu açıkladı. 4. doz aşılar, 3. dozdan 21 gün sonrasına tanımlandı. Ancak Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve uzmanlar, 4. doz aşı kararını eleştirerek, bunun aşı tedarikinde sıkıntıya yol açabileceği ve belirlenen 21 günlük sürenin bilimsel bir temeli olmadığını belirtti. Ayrıca, aşı karşıtlarına fırsat verebilecek karışıklıkların yaşandığına da dikkat çekildi.
Bakan Koca, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, bazı ülkelerin yalnızca mRNA türü aşıları kabul ettiğini ifade ederek, “İlgili ülke düzenlemelerine uymak üzere 2 doz mRNA aşısı olmayı talep eden kişiler için özel bir düzenleme yapılmıştır. Özel seyahat için talep edilmesi dışında ek bir aşı gerekliliği yoktur” dedi.
Sinovac Aşısının Etkililiği Üzerine Tartışmalar
Türkiye’de 3. ve 4. doz aşı uygulamalarının başlatılması, temel olarak Çin aşısı Sinovac’ın kullanımı ile ilişkilendirilmektedir. Virolog Semih Tareen, bu konuda yaptığı açıklamada, “Sinovac gibi inaktif koronavirüs aşılarının etkililiğinin, mRNA aşılarındaki kadar yüksek olmadığını görüyoruz. Bu, halkımızın endişelenmesi anlamına gelmiyor. Aşıların amacı, ciddi hastalıkları önlemektir. Ancak inaktif aşıların mRNA aşıları kadar etkili olmaması nedeniyle, Delta varyantı nedeniyle daha fazla vaka görülmeye başlandı” dedi. Bu nedenle Türkiye gibi bazı ülkelerde, iki doz Sinovac aşısı olan kişilere üçüncü doz hakkı tanındı; bu doz ya BioNTech ya da Sinovac olabiliyor.
Bakan Koca: 4. Doz İçin Tıbbi Gereklilik Yok
Türkiye’de koronavirüse karşı yapılan yaygın aşılamada, 14 Ocak’tan bu yana Pfizer-BioNTech ortaklığıyla üretilen mRNA aşısı ve Çin şirketi Sinovac’ın ürettiği inaktif aşı kullanılmaktadır. Haziran sonunda üçüncü doz aşılamaya geçildi. Bakan Koca, üçüncü doz aşıların faydalı olacağını belirtmiş ancak bu kararın gerekçesini açıklamamıştır.
İki doz Sinovac aşısı olan bireylerde uzun süreli koruyuculuğun azalması nedeniyle, bu kişilere pekiştirme dozu olarak ifade edilen 3. doz aşılar tanımlandı. 3. dozda kişiler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabilmektedir. Bakan Koca, 4. doz ile ilgili yaptığı açıklamada, iki doz BioNTech ya da üç doz Sinovac aşısı olan kişilere ek bir doz aşının gerekli olmadığını vurgulayarak, “Böyle bir tıbbi gereklilik kesinlikle yoktur” dedi.
3. Doz Aşının Gerekliliği Neden Ortaya Çıktı?
Manisa Celal Bayar Üniversitesi tarafından 24 Haziran’da yayımlanan “Sinovac Aşısının Bağışıklık Yanıtı 3. Ay İzlem Sonuçları” adlı araştırmaya göre, 2. aşıdan 28 gün sonra sağlık çalışanlarının %97’sinde antikor tespit edilmiştir. Ancak bu oran, 3. ay sonunda %77’ye gerilemiştir. Araştırmada, sağlık personelinin %95’inde antikorların azaldığı görülmüş ve bu durum, aşının etkinliğinin uzun süreli olabilmesi için sağlık çalışanlarında ‘üçüncü doz hatırlatma aşısının’ gerekeceğini düşündürmüştür.
3. doz aşılamaya bir gerekçe olarak, bazı ülkelerde hızla yayılan Delta varyantına karşı koruyuculuğu artırmak amacıyla bu dozun yaptırılmasının önemli olduğu gösterilmektedir. BioNTech’in kurucusu Uğur Şahin, aşılarının Delta varyantına karşı etkili olduğunu belirtmiş ve “Üçüncü doz aşının bağışıklığı yenilemek için yüksek bir değere sahip olabileceğini varsayıyorum. Ancak takviye aşılamanın ne zaman ve ne sıklıkta gerekli olacağı henüz kesin değil” demiştir.
4. Doz Aşı Uygulaması Hakkında Uzman Görüşleri
Daha pek çok ülke henüz üçüncü doz uygulamasına geçmeyen uzmanlar, Türkiye’deki 4. doz aşı uygulaması hakkında çeşitli eleştirilerde bulunmaktadır. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu, 2 doz Sinovac sonrası 2 doz BioNTech aşısı önerisinin doğrudan veri ya da güçlü bir kanıt ile desteklenmediğini belirtti.
Bugün itibarıyla Türkiye’de toplam 84 milyon 547 bin 410 doz koronavirüs aşısı uygulanmıştır. Bu aşılamaların yaklaşık 44 milyonunu 1. doz, yaklaşık 33 milyonunu 2. doz ve yaklaşık 6 milyonunu da 3. doz oluşturmaktadır. Ancak, hangi aşının kaç kişiye uygulandığı ve aşılara göre aşılanmış kişilerde tespit edilen vaka sayısı gibi veriler ise henüz bilinmemektedir.
4. Doz Aşının Uygulanması Konusundaki Eleştiriler
Habertürk TV yayınına katılan Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zafer Kurugöl, 3. ve 4. doz aşı arasındaki sürenin kısalığına dikkat çekti. “4. dozun 21 gün sonra yapılması gereksiz. Bu kadar kısa sürede yapılan aşılar, daha iyi antikor elde etmenizi sağlamaz, aksine yan etki riskini artırır. Çalışmalar, 1. ve 2. doz arasındaki en iyi sürenin 9 hafta olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, böyle bir uygulamanın herkese yapılması doğru değil. Yapılacaksa, risk gruplarında 9 hafta sonra uygulanmalıdır” dedi.
Prof. Dr. Şenol, ülkede hala birinci dozlarını tamamlamamış birçok insan varken, 4. doz aşı uygulamasının getireceği tedarik sıkıntılarını sorguladı. Türkiye’de 19 milyon kişinin henüz aşılanmadığını belirten Prof. Dr. Kurugöl, “Bu 19 milyon kişinin aşılanması gerekiyor. Aksi takdirde, yeni varyantların ortaya çıkma riski devam edecektir. Toplumun en az %70-80’inin aşılanması şart” dedi.
Aşı Karşıtlarının Artan Etkisi
Dördüncü doz aşı öncelikle e-Nabız uygulaması aracılığıyla sağlık çalışanları, 65 yaş üstü bireyler ve bazı öncelikli meslek grupları için tanımlanmıştı. Fakat daha sonra randevu süreci durdurularak, yalnızca yurt dışına seyahat edecek bireyler için yeniden açıldı. Bu süreçte bazı 65 yaş üstü kişiler ve sağlık çalışanlarının 4. doz aşıları yapıldığı öğrenildi.
Ankara Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Muharrem Baytemür, Cumhuriyet gazetesine verdiği röportajda yaşanan belirsizlikleri eleştirdi. “Bu tür uygulamalar, aşı karşıtlarının ekmeğine yağ sürüyor. Belirsizlik, sürekli değişen fikirler ve bilimsel dayanağı olmayan kararlar, toplumda tereddüt yaratıyor. Karar alırken çok dikkatli olunmalı” dedi.
TTB’den Sağlık Bakanlığı’na Eleştiri
Türk Tabipleri Birliği, Sağlık Bakanlığı’nın 4. doz aşı kararı alırken hiçbir veriyi açıklamamasını eleştirdi. Birliğin internet sitesinden yapılan açıklamada, “Asıl karmaşa, Coronavac aşısını yaptıran ülke sayısının az olması ve bunlardan biri olan ülkemizin verilerinin açıklanmaması nedeniyle 4. dozlar hakkında alınan kararın somut verilerle desteklenmemesidir” denildi.
TTB, Sağlık Bakanlığı’na iki önemli soru yöneltti:
- “Henüz ilk doz aşısını tamamlamamış bireyler varken, alınan karar ile aşı tedarikinde sorun yaşanmasına karşı bir program yapılmış mıdır?”
- “Sağlık Bakanlığı, 4. doz uygulamasını başlatırken hangi uzlaşı raporları ve saha verilerini esas almıştır?”
Bağışıklık sistemi uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz da Twitter’da yaptığı paylaşımda, “Mesaj kutularım, sağlık personeline ve risk gruplarına 4. doz aşı açılmış ne yapalım diye sorularla dolu. Şaşkınlık içinde anlamaya çalıştım ama 4. doz neden çıktı, bulamadım. Bağışıklık açısından böyle 3 hafta sonra 4. doz almak anlamlı değil” ifadelerini kullandı.
