Dünyada ve Türkiye’de Çocukluk Çağı Kanserleri Artıyor
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, her yıl dünya genelinde 300 bin çocuğa (0-19 yaş arası) kanser tanısı konulmaktadır. Ülkemizde ise yılda yaklaşık 3 bin 500 çocuk bu hastalıkla mücadele etmeye başlıyor. Prof. Dr. Gül Nihal Özdemir, “Çocuklarda ateş, halsizlik gibi bulgular enfeksiyon veya başka bir nedenle açıklanamıyor ve ısrar ediyor ise bu durumdan şüphelenmek gerekir” diyor.
Çocuklarda Hangi Kanser Türleri Görülür?
Kanser, vücudun herhangi bir yerinde hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkan ve kaynaklandığı doku veya organı tahrip ederek kan veya lenf yolu ile yayılabilen ciddi bir hastalıktır. Çocukluk döneminde kanser, erişkinlere oranla daha nadir görülmektedir; çocuklarda kanser vakalarının yalnızca %1’i bu gruba aittir. Bazı kanser türleri yalnızca çocuklarda ortaya çıkarken, bazıları ise erişkinlerde hemen hemen hiç görülmez. Kanserin çeşitli tipleri vardır ve bu tipler, kaynaklandığı organ veya dokuya göre değişiklik gösterir. Örneğin, kan kanseri “lösemi”, lenf kanseri “lenfoma”, karaciğerde oluşan tümör ise “hepatoblastom” olarak adlandırılmaktadır. Çocuklarda en sık rastlanan kanser türü lösemidir.
Çocuklarda Kanser Ne Zaman Görülür?
Çocukluk çağı kanserleri her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 1 ila 5 yaş arasında görüldüğü gözlemlenmektedir. Belirli yaş aralıklarında bazı kanser türleri daha fazla rastlanmaktadır.
Çocuklarda Kanserin Nedenleri
Kanserin kesin nedenleri henüz tam olarak belirlenememiştir. Ancak genetik ve çevresel faktörlerin bir arada rol oynadığı düşünülmektedir. Radyasyona maruz kalma, sigara dumanı, kimyasal maddeler ve bazı virüsler, hücre düzeyinde değişikliklere yol açarak kanser gelişimini tetikleyebilir. Bu tür faktörlere maruziyet, özellikle hamilelik döneminde büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, bazı kanser türleri ailesel özellikler gösterebilir; ailede başka bireylerde erken yaşta kanser gelişmişse, genetik bir yatkınlık söz konusu olabilir.
Çocuklarda Kanserden Ne Zaman Şüphe Edilir?
Çocuklarda kanserin erken teşhisi genellikle zordur. İlk belirtiler bazen hafif olabilir ve bu nedenle göz ardı edilebilir. Çocuklarda tüm kanserlerin erken teşhisi için standart bir tarama testi mevcut değildir. Bu nedenle ailelerin, kanserin ilk belirtilerine karşı dikkatli olmaları ve şüphe durumunda doktora başvurmaları önemlidir. Özellikle bazı tümörlerde geç tanı, tedavi sürecini zorlaştırabilir. Kanserin ilk belirti ve bulguları şunlar olabilir:
- Ateş
- Halsizlik
- Bitkinlik
- Solukluk
- Kilo kaybı
- Vücutta mor lekeler
- Sık enfeksiyonlar
- Lenf bezlerinde şişlik
- Karında şişlik
- Erkek çocuklarında testiste şişlik
- Bacak ve kemik ağrısı
- Baş ağrısı
- Tekrarlayan kusma
- Denge kaybı
- Bölgesel şişkinlik
- Diş etlerinde şişlik ve kanama
- Görme bozuklukları
Elbette, her ateş ve halsizlik durumu kanser anlamına gelmez. Ancak bu belirtiler enfeksiyon veya başka bir nedenle açıklanamıyor ve devam ediyorsa, şüpheci olmak önemlidir.
Çocuklarda Kanser Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı sürecinde öncelikle hastanın öyküsü ve muayenesi değerlendirilir. Her kanser türü için gerekli testler yapılır. Örneğin, lösemi durumunda bazen basit bir kan sayımı faydalı olabilir; ancak kesin tanı için kemik iliği örneği alınması gerekmektedir. Tümörlerin tanısı için genellikle görüntüleme yöntemleri ve biyopsi yapılması gerekmektedir. Bazı tümörlerde ise tümör belirteçleri denilen kan testleri ile tanı konulması mümkündür.
Çocukluk Çağı Kanserleri Nasıl Tedavi Edilir?
Kanser hücreleri, insan bağışıklık sistemini yanıltabilmektedir; bu nedenle vücut, kanseri kendi başına yenemez. Kanser tedavisi genellikle kemoterapi, cerrahi ve radyoterapi yöntemlerini içermektedir. Her kanser türünün kendine özgü bir tedavi yöntemi bulunmaktadır. Çocuk hematoloji onkoloji uzmanının yanı sıra, çocuk cerrahı, beyin cerrahı, ortopedi uzmanı ve radyasyon onkoloğu gibi çeşitli uzmanlardan oluşan bir tedavi ekibi gereklidir. Tedavinin temel hedefi, kanserin tamamen ortadan kaldırılması ve hastanın tamamen iyileşmesidir. Günümüzde çocukluk çağı kanserlerinde tedavi başarı oranları oldukça yüksektir.
