Trump’ın Kanada ve Meksika’ya Yönelik Ticaret Savaşları
ABD Başkanı Donald Trump, Kanada ve Meksika’yı hedef alan açıklamalarının ardından bu iki ülkeye karşı bir ticaret savaşı başlattı. Bu savaş, Trump’ın ilk dönemindeki ticaret çatışmalarını akıllara getiriyor. Başkan Trump, Kanada ve Meksika’dan yapılan ithalata %25 oranında gümrük vergisi getirerek, yalnızca 72 saat içinde piyasalarda büyük bir kargaşa ve belirsizlik yarattı. Yaşanan bu gümrük vergisi krizi, iş dünyasında olumsuz etkilere neden olurken, ABD ile müttefikleri arasındaki ilişkilerde de güvensizlik ortamı oluşturdu.
ABD’nin yeni Hazine Bakanı Scott Bessent ve yeni Ticaret Bakanı Howard Lutnick’in eşlik ettiği Trump, “Gümrük tarifeleri hem ekonomik olarak hem de istediğiniz diğer her şeyi elde etmede çok güçlüdür. Altın küpü olduğunuzda, gümrük vergileri çok iyidir” şeklinde bir açıklama yaptı.
2. Dönemin Kaos Sinyalleri
Trump’ın ticaret danışmanı Peter Navarro, daha yüksek faiz oranları görmek isteyenlerin sessizliğini koruduğu bir ortamda, Trump’ın piyasaları ve küresel ekonomiyi felakete sürüklemektense, anlaşmalara varmayı tercih ettiğini gösteriyor. Ancak, Trump, hedeflerine ulaşmak için ekonomik baskı yöntemini kullanma konusunda ilk dönemine kıyasla daha istekli bir tavır sergiliyor.
Financial Times’ta yer alan bir habere göre, eski ABD ticaret yetkilisi Michael Smart, “Trump, ticareti yeniden dengelemek, üretimi ve dolayısıyla geliri artırmak istiyor. Bunun yapmanın tek yolunun gümrük vergileri uygulamak olduğunu düşünüyor” değerlendirmesinde bulundu.
Tarife Karşıtları Galip Geldi
Konuya dair bilgi sahibi bir kaynak, Navarro’nun istediğini aldığını belirterek, “Trump’ın ilk döneminde olduğundan daha kararlı. Artık önemli bir figür ve Trump ondan ‘Peter’ım’ diye bahsediyor” dedi. Bir başka kaynak ise Navarro’nun, Trump’ın ticaret temsilcisi olarak seçtiği Jamieson Greer ile yakın bir işbirliği içinde olduğunu ve başkanın ticaret politikasını şekillendirmeye başladığını aktardı.
Politico dergisi tarafından düzenlenen bir etkinlikte, Lutnick ve Bessent’i öven Navarro, onları Trump’ın ekonomi ekibinin “yeni kanları” olarak nitelendirdi. Ayrıca, Navarro, Trump’ın kararlarının göründüğü kadar “kaotik” olmadığına dair ısrarını sürdürdü. Navarro, “Bu karar açıklandığında çok fazla inciler döküldüğünü gördük, ancak Meksika ve Kanada’dan da hemen sonuçlar aldık” ifadesinde bulundu.
Gümrük Vergisine Nasıl Tepkiler Verildi?
ABD’nin vergi kararlarının ardından piyasalar gerginlik belirtileri göstermeye başladı. ABD hisse senetleri, Pazartesi günü piyasa açılışı öncesinde New York borsasında değer kaybetti. Borsadaki düşüşün yanı sıra Kanada, ABD’den ithal edilen ürünlere %25 oranında gümrük vergisi uygulanması kararını aldı.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, “Kesinlikle gerilimi tırmandırmak istemiyoruz ama Kanada’yı savunacağız” diyerek, Kanada’da alışveriş yapanları “Kanada’dan Satın Al” sloganıyla hareket etmeye teşvik etti. Trudeau, daha sonra Trump ile görüştüğünü ve sınır güvenliğini artırmaya yönelik alacakları önlemler çerçevesinde ABD’nin ülkeye getirdiği %25’lik gümrük vergisinin en az 30 gün süreyle durdurulacağını duyurdu.
Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum da, ABD’nin %25 gümrük vergisi kararına ilişkin, “B planının uygulanması için talimat veriyorum” ifadesini kullandı. Sheinbaum, “Zorlama ile değil, akıl ve hukuk ile hareket edilir. Ekonomi Bakanı’na Meksika’nın çıkarlarını korumak amacıyla, tarife ve diğer ekonomik önlemleri içeren B planının uygulanması için talimat veriyorum. Beyaz Saray’ın, Meksika hükümetini suç örgütleriyle ittifak halinde göstermek isteyen iftirasını ve topraklarımıza müdahale niyetini kesin bir dille reddediyoruz” dedi. Sheinbaum ve Trump arasında yapılan bir telefon görüşmesinin ardından Meksika’ya yönelik vergi kararının da 30 gün boyunca durdurulduğu belirtildi.
Şimdi Ne Olacak?
Son yaşanan gelişmeleri değerlendiren dünyaca ünlü otomobil üreticisi Ford’un işçilerini temsil eden Unifor sendikası başkanı John D’Agnolo, “Rahatlamış hissetmiyorum” diyerek endişelerini dile getirdi. D’Agnolo, “Sadece endişeliyim. Sadece 30 günlük bir erteleme, bu sadece işçiler ve aileler için daha fazla kargaşa anlamına geliyor” yorumunu yaptı.
Öte yandan, Kanada ve Meksika ile yapılan geçici anlaşmaların ömrünün çok kısa olması, Trump’ın Mart ayı başında yeni tavizler talep etmesi endişesini beraberinde getirdi. Ticaretteki gerilimin artmasına neden olan Trump, Avrupa Birliği’ni de gümrük vergisi uygulamakla tehdit etti. Trump, “Avrupalılar yıllarca ABD’yi suiistimal ettiler. Bir anlaşma yapmak istiyorlar. Size şunu söyleyeyim, şartlar ne olursa olsun hepsi anlaşma yapmak istiyor” dedi.
AB’den Cevap Gecikmedi
Trump’ın, AB’ye yönelik vergi tehditlerine Brüksel’den yanıt geldi. AB’den yapılan ve ticaret savaşını tetikleyebilecek açıklamada, ABD’nin büyük teknoloji şirketlerinin hedef alınabileceği ifade edildi. AB’nin “Silikon Vadisi’ni hedef almayı” planladığını belirten iki yetkili, olası bir anlaşmazlıkta “baskı karşısında kullanılabilecek araçları” kullanmayı düşündüklerini ve ABD’nin hizmet sektörlerinin hedef alınacağını vurguladı. Financial Times gazetesine “Tüm seçenekler masada” diyen iki yetkili, uluslararası hukuku ihlal etmeden verilebilecek en sert yanıt olarak gümrük kararlarını işaret etti.
Yetkililer, Washington ile yaşanabilecek olası bir anlaşmazlıkta, AB’nin Trump’a karşı geliştirdiği ve 2023’te yürürlüğe koyduğu “ticaret bazukası”nın ilk kez kullanılacağını açıkladı. Ticaret bazukası, AB’ye “fikri mülkiyet haklarının korunması” ve “yazılım transferi” gibi ticari kullanımların iptal edilmesine olanak tanırken, aynı zamanda doğrudan yabancı yatırımları engelleme ve bankacılık, sigorta gibi alanlarda pazarı kısıtlama yetkisi sağlıyor.
AB’nin ticaretten sorumlu komisyon üyesi Maros Sefcovic, gümrük vergilerinden kaçınmak için müzakere çağrısında bulunurken, “Eğer darbe alırsak sert bir şekilde karşılık vereceğiz” dedi. Fransa Ticaret Bakanı Lauren Saint Martin, ticaret bazukasının önleyiciliğine ihtiyaç duyulabileceğini belirtirken, AB için birlik çağrısında bulundu.
