Trump’ın İkinci Dönemi ve Avrupa’daki Tepkiler
ABD’nin 47. Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’a ikinci kez dönmesinin ardından Panama’dan Grönland’a, Kanada’dan İsrail’e kadar yaptığı açıklamalarla dünya gündemini sarsmaya devam ediyor. Politico’da yer alan habere göre, Trump yeni bir Amerikan imparatorluğu kurma tehditleri savururken, Avrupalı siyasetçiler ve bürokratlar öfkelerini içlerinde tutmayı tercih ederek sinirle konuşmayı reddetti. Avrupa Birliği’nin (AB) başkenti Brüksel’deki Avrupa Komisyonu koridorları, Trump’ın yemin töreninde yaptığı ateşli konuşmaya sessiz kaldı. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Davos’ta yaptığı konuşmada Trump’tan açıkça bahsetmekten kaçındı.
Trump’ın Paris İklim Anlaşması’ndan ve Dünya Sağlık Örgütü’nden ABD’yi çekme kararı, AB cephesinde yalnızca küçük homurdanmalara yol açtı. Dünyayı sarsan açıklamalarına rağmen, Trump, AB üyesi ülkelerin liderlerinin ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer’ın karşı karşıya olduğu “Ukrayna’ya destek”, “yeni gümrük vergileri” ve “NATO’nun geleceği” gibi konularda henüz yorum yapmaktan kaçındı.
Öngörülmesi Zor Başkan ile Kavga Başlatmak İstemiyorlar
AB Askeri Komitesi Başkanı General Robert Brieger, Avrupa Birliği ülkelerinin Grönland’e asker konuşlandırmasının mantıklı olabileceğini ifade etti. Brieger, “Bölgeye AB askerlerinin konuşlanması, ABD’ye güçlü bir mesaj gönderebilir” açıklamasında bulundu. Ancak AB Komisyonu Başkanı von der Leyen’in sessiz yanıtı, “taktiksel” bir yaklaşım olarak değerlendirildi. AB, ABD lideri ile kavga başlatmaktan kaçınmakta ve kamuoyu önünde ahlak dersi vermenin geri tepeceğini biliyor.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu’nda “Soğukkanlı olmak gerekiyor” tavsiyesinde bulundu. Erken seçim kararı almasına rağmen, seçime kadar Almanya’nın lideri olmaya devam edecek olan Scholz, “Başkan Trump ve yönetiminin önümüzdeki yıllarda enerji ve iklim politikasında, ticaret politikasında, dış politika ve güvenlik politikasında ve daha birçok alanda dünyayı diken üstünde tutacağı çok açık” dedi. Ancak Scholz, Avrupa’nın “sang-froid” (kendine hakim olma) tavrının pandomimcilik (sözsüz tiyatro oyunu) olarak algılanmaması gerektiğini belirterek, “Tüm bunları gereksiz heyecan ve öfke olmadan halledebiliriz ve halledeceğiz” şeklinde sözlerini sürdürdü.
Bu Kez Hazırlıklı
ABD ile anlaşmazlık yaşamaktan kaçınmak isteyen Avrupa, Trump’a karşı daha hazırlıklı bir yaklaşım sergilemek için büyük çaba harcıyor. Avrupa, ticaret savaşı konusunda olası senaryolara karşı Brüksel ve Londra’da izleyeceği politikaları belirlemiş durumda. Yetkililer, Trump’ın Avrupa’ya ihracatına gümrük vergisi uygulanmaması için ikna edilebileceğini umuyor. Ancak, konu hakkında bilgi sahibi kişilere göre Trump, gümrük vergileri de dahil olmak üzere bir dizi yanıtı hazırlamış durumda. Yemin töreni konuşmasında ateş püsküren Trump, Avrupa’ya yönelik gümrük vergilerini sert bir şekilde eleştirirken, herhangi bir açık kapı bırakmadı.
Trump’ın “önce Amerika” dediği ticaret politikasının ana hatlarını çizen kararı, dünya genelindeki gümrük fiyatlandırmalarının incelenmesi talimatını içeriyor. İlk döneminde Çin ile yaptığı ticaret anlaşmasının gözden geçirilmesi ve ortaklıklardaki ticari dengesizlikler ile döviz manipülasyonlarının ele alınması için talimat veren Trump, Avrupa’ya yönelik doğrudan bir atıfta bulunmaktan kaçındı. Ancak, yemin töreninden saatler sonra Trump, AB ile ticaret savaşından kaçınmak için “Hızlı bir şekilde yapabilecekleri tek şey petrol ve gazımızı satın almak” önerisinde bulundu.
Avrupa Komisyonu Enerji Sözcüsü Anna-Kaisa Itkonen, bu teklifi ciddiye aldıklarını ve Beyaz Saray yetkilileriyle doğrudan temasa geçeceğini duyurdu. Itkonen, “Onlarla temas kurmamız ve nasıl ilerleyeceğimizi görmemiz gerekiyor. Önceliğimiz, bir konuşma yapmak, erken angaje olmak, ortak çıkarları tartışmak ve ardından müzakereye hazır olmaktır” dedi.
Ukrayna ve NATO
Ukrayna’ya destek konusunda, aralarında İngiltere’nin yeni Başbakanı Keir Starmer’ın da bulunduğu Avrupalı liderler, Ukrayna yükünü üstlenmeye ve Trump ile gelecekteki düzenlemeleri müzakere etmeye hazır olduklarını gösterecek planlar üzerinde hızla çalıştıkları bildirildi. Bu durumun iki nedeni olduğu belirtiliyor: “İhtiyaç duymaları halinde Trump’a güvenilir işbirlikçileri olduklarını göstermek ve sadece beleşçi olmadıklarını kanıtlamak.”
Üst düzey bir Batılı yetkili Politico’ya “Trump, değerlere dayalı bir siyasetçi olmaktan ziyade, çıkarlara dayalı bir siyasetçi. Dolayısıyla onun çıkarlarına hitap etmeniz gerekiyor. Putin kazanmış ya da kötü bir anlaşma yapmış gibi görünmek, Trump’ın çıkarına olmayacaktır” yorumunda bulundu. Batılı yetkili, Trump’ın gururunu incitmenin yanı sıra Ukrayna konusunda kötü bir anlaşma yapmanın, Başkan’ın nefret edeceği bir başka şey olan Çin’i cesaretlendirme riski taşıyabileceğini de sözlerine ekledi.
Trump, ilk döneminde NATO’dan ABD’nin çekilebileceğini söyleyerek müttefiklerini dehşete düşürmüştü. 2. döneminin henüz başında olan Trump, NATO üyelerinin gayri safi yıllık harcamalarının çoğunun Avrupa ülkelerinin mevcut yüzde 2’lik savunma harcamasını karşılayamaması nedeniyle bu harcamayı yüzde 5’e çıkarmayı önerdi. Estonya ve Fransa, Trump’ın önerisine destek verirken, bir AB yetkilisi bu durumu “AB’nin savunma konusunda daha fazlasını yapmamız gerektiği yeni bir şey değil. Ancak bu durum, Beyaz Saray’da kimin oturduğundan çok, Putin ve Rusya’nın tehdidiyle doğrudan alakalı” sözleriyle değerlendirdi.
