Tromboz: Kan Pıhtılaşmasının Tehlikeleri
Tromboz, damar içerisinde kanın pıhtılaşarak kalp, akciğer ve diğer damarlarda tıkanıklıklara yol açan ciddi bir kan hastalığıdır. Genellikle venlerde meydana gelse de, arterlerde de oluşma ihtimali bulunmaktadır. En yaygın türü derin ven trombozu olarak bilinir. Pıhtılaşma, her yaştan, cinsiyetten ve ırktan insanı etkileyebilir ve hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle alt bacak ve pelvik damarlar bu durumdan en çok etkilenen bölgeler arasındadır. Yüzeysel damarlar (varisli damarlar) üzerinde oluşan pıhtılar genellikle zararsızdır; ancak bacaklardaki derin damar sisteminde oluşan pıhtılar, kalbe doğru ilerleyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Risk Faktörleri
- 60 yaşın üzerinde olmak
- Sigara içimi
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Travma ve yaralanmalar
- Termal hasar
- Cerrahi operasyonlar
- Enfeksiyonlar
- Karaciğer hastalıkları
- Gebelik
- Kanser hastalığı
- Şok durumları
- İmmün kompleksler
- Aşırı dehidrasyon
- Nefrotik sendrom gibi durumlar
Geç Tedavi ve Sonuçları
Halk arasında toplardamarda pıhtı oluşumu olarak bilinen derin ven trombozu, vücudun herhangi bir bölgesindeki ana toplardamarların pıhtı ile tıkanmasıdır. Bu hastalık, bacaklarda şişlik ve ağrı gibi belirtilerle kendini gösterir; ancak tedavi geciktiğinde bu belirtiler kronik hale gelebilir. Daha da tehlikeli olanı, pıhtının koparak akciğer damarlarına ulaşmasıdır. Bu durum, ani kan akımının kesilmesine yol açarak ölümcül bir sağlık sorunu olan akciğer embolisine neden olabilir.
Dikkat Edilmesi Gereken Belirtiler
- Bacakta veya bacaktaki toplardamar boyunca şişlik
- Bacakta yalnızca yürürken hissedilen ağrı veya hassasiyet
- Bacağın şiş ya da ağrılı bölümünde sıcaklık artışı
- Bacakta kızarma veya renk değişikliği
Sigaranın Rolü
Tromboz, erken önlem alınmadığında ölümcül sonuçlara yol açabilen ciddi bir hastalıktır. Bu hastalığın gelişiminde birçok faktör etkilidir; yaşam tarzı, ilaç kullanımı, genetik faktörler ve beslenme gibi etmenler önemli rol oynar. Ancak sigara tüketimi, tromboz riskini tam 35 kat artıran bir faktördür. Sigara, damarların tıkanmasına neden olarak kanın pıhtılaşma sürecini hızlandırır ve böylece riskli bir tablo oluşturur.
Yaşam Tarzınızı Değiştirin
Trombozun önlenmesinde en etkili yöntem yaşam tarzını değiştirmektir. Bu noktada risk faktörlerini azaltabilir ve özellikle sigara içmeyi bırakabilirsiniz. Hareketsiz yaşam tarzından kaçınmak da son derece önemlidir. Uzun süre hareketsiz kalmak, uzun yolculuklar sırasında hareket edememek, masa başında uzun saatler geçirmek ve spor yapmamış bir yaşam tarzı, tromboz riskini artırır.
Trombozun Tedavisi
Kalp ve damar hastalıklarından kaynaklanan ölümlerin dörtte biri, damarlarda oluşan pıhtılar nedeniyle gerçekleşmektedir. Ülkemizde her yıl yaklaşık 30 bin kişi tromboz nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu nedenle, bu hastalığın ciddiye alınması ve erken müdahalelerle tedavi edilmesi kritik öneme sahiptir. Tedavinin üç temel amacı bulunmaktadır:
- Kan pıhtısının büyümesini durdurmak
- Kan pıhtısının parçalanmasını sağlamak ve akciğere taşınmasını önlemek
- Yeni kan pıhtısı oluşumunu azaltmak
Bu aşamada ilaç tedavisi uygulanabilir; ilerlememiş vakalarda dereceli sıkıştırma çorapları kullanılabilir. Kan sulandırıcı ilaçların kullanılamadığı durumlarda, vena kava filtresi tercih edilebilir. Bu filtre, toplardamara yerleştirilerek parçalanan kan pıhtılarını akciğere ulaşmadan yakalar ve böylece pulmoner embolizmi önler. Ancak bu filtre, yeni kan pıhtısı oluşumunu engellemez.
