Tarımsal Üretimde Artan Maliyetler ve Gıda Fiyatları Üzerindeki Etkileri
Sürekli artan girdi maliyetleri, üretici enflasyonunu yüksek seviyelerde tutmaya devam ediyor. Aşırı sıcaklar ve ani yağışlar gibi iklim değişiklikleri, tarımsal üretimi ve dolayısıyla gıda fiyatlarını olumsuz etkiliyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, çiftçilerin ana girdilerinden biri olan mazotta son bir yıllık fiyat artışının yalnızca son bir ayda gerçekleştiğine dikkat çekerek, bu durumun tarımsal destekleri erittiğini vurguladı. Bayraktar, “Bu durum, nakliye fiyatlarını artıracak; dolayısıyla gıda fiyatları tüketiciye ulaşana kadar katlanarak yükselecektir” şeklinde uyarıda bulundu.
“Bir Yıllık Zam Oranı Bir Ayda Yapıldı”
Motorine, bugünden itibaren geçerli olmak üzere 1.07 lira zam geldi. Bayraktar’ın verdiği bilgilere göre, bu zamla birlikte mazot fiyatı bir ayda yüzde 51.9, son bir yılda ise yüzde 49.9 oranında artış gösterdi. Yani, son bir yıllık zam oranının daha fazlası, seçimden sonraki bir ay içinde yapılmış oldu. Seçim sonrası geçen yaklaşık iki buçuk aylık süre zarfındaki toplam zam oranı ise yüzde 96’ya ulaşmış durumda. Çiftçiler, tarımsal üretim için destek beklerken mazot zamları ile karşı karşıya kalmanın olumsuz etkilerini hissettiğini belirten Bayraktar, bu zamlar yüzünden hasat sevincinin bile yaşanamayacağını dile getirdi.
“Gıda Fiyatları Katlanacak”
Bayraktar, açıklamalarına şöyle devam etti: “Bu fahiş zamla birlikte mazota verilen destek tamamen eriyip gitmişken, tarıma verilen desteklerin de yüzde 75’i mazota uygulanan ÖTV, KDV ve döviz fiyatı artışı yoluyla devlete geri aktarılıyor. Mazot, bir özel tüketim ürünü değildir ki bu kadar yüksek vergi alınsın. Bu durum, nakliye fiyatlarını artırarak, gıda fiyatlarının daha da artmasına sebep olacaktır.”
Gübre Fiyatlarında Artış
Mazotun yanı sıra, tarımsal üretimi olumsuz etkileyen bir diğer faktör de gübre fiyatlarındaki artış. Bayraktar, “Gübre fiyatları, altı aydır süren düşüşün ardından haziran ayında artmaya başladı ve temmuzda bu artış devam etti” dedi. “Son bir ayda gübre fiyatlarında yüzde 33’e varan artışlar görüldü.” Yeni ekim dönemine kısa bir süre kala artan gübre fiyatları karşısında üreticilerin endişe duyduğunu belirten Bayraktar, “Zamlardan etkilenen ve hasadından yeterli gelir elde edemeyeceği endişesi taşıyan üreticilerimiz, yeni sezon için nasıl girdi temin edecek?” diyerek, üreticilerin mağdur olmaması ve üretime darbe vurulmaması için gübre fiyatlarının makul seviyelerde tutulması ve gübre desteklerinin artırılması gerektiğini ifade etti.
“Merkez Bankası’nın Raporuna Göre Gıda Fiyatları Artışları Devam Edecek”
Bayraktar, bitkisel ve hayvansal üretimdeki maliyet sorununu çözmeden ve üretimi artırmadan gıda ürünlerindeki enflasyonu düşürmenin mümkün olmadığını vurguladı. “Bu sorun çözülmediği takdirde, üreticilerimiz az kazanacak ve üretimden vazgeçecek; bu da tüketicilerin daha pahalı ürünler tüketmesine neden olacaktır. Maliyetlerin düşürülmesi için üreticilerimiz tarımsal üretimde kullanılan tüm girdilere makul fiyatlarla ulaşmak zorundadır” değerlendirmesinde bulundu.
Merkez Bankası’nın yayımladığı enflasyon raporuna atıfta bulunan Bayraktar, “Başta sebze ve meyve olmak üzere gıda fiyatlarında artışın süreceğini belirtiyor. Gıda fiyatlarındaki artışın en önemli nedeni ise üretici maliyetlerinin artmasıdır. Gıda ürünlerine yönelik artan iç ve dış talebin karşılanması ve piyasanın istikrar bulabilmesi, arz sorunlarının çözülmesine bağlıdır” dedi.
Zam Şampiyonu: Elma
Temmuz ayında üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerine de değinen Bayraktar, temmuzda üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 390.7 ile elmada olduğunu bildirdi. Elmadaki fiyat artışını, yüzde 268.6 ile kuru üzüm, yüzde 219.7 ile havuç, yüzde 198.5 ile maydanoz ve yüzde 192.1 ile marul izledi. Böylece, üreticide 5 lira olan elma, markette 24 lira 53 kuruşa satılarak vatandaşa 4.9 kat daha pahalıya sunulmuş oldu. Benzer şekilde, üreticide 25 lira olan kuru üzüm, 92 lira 15 kuruşa satılarak 3.7 kat daha pahalıya satıldı.
Temmuzda 37 Üründen 19’unun Fiyatı Arttı
Bayraktar, temmuz ayında markette fiyatlarını topladıkları ürünlerin yarısından fazlasında fiyat artışı görüldüğünü ifade etti. “Temmuz ayında markette 37 ürünün 19’unda fiyat artışı, 18’inde ise fiyat düşüşü görüldü” dedi. “Markette fiyatı en fazla artan ürün, yüzde 56.9 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat artışını, yüzde 28.1 ile maydanoz, yüzde 23.9 ile marul, yüzde 21.3 ile karpuz, yüzde 18.6 ile yeşil fasulye ve yüzde 16.7 ile yumurta takip etti.” Markette fiyatı en çok düşen ürün ise yüzde 16.8 ile yeşil mercimek oldu.
