Suriye’de başşehir Şam’a açılan stratejik kıymetteki Humus ili, coğrafik pozisyonu, güç kaynaklarına yakınlığı ve lojistik avantajlarıyla ülkenin kalbi olarak kabul ediliyor.
Halep ve Şam’dan sonra Suriye’nin en kıymetli kentlerinden biri olan Humus, birebir vakitte Roma, Bizans, Emevi ve Osmanlı üzere medeniyetlerin izlerini taşıyan varlıklı bir tarihi mirasa sahip.
Humus’un stratejik ehemmiyeti, yalnızca tarihî bir merkez olmasından değil, tıpkı vakitte Suriye’nin ulaşım ve güç altyapısında merkezi bir rol oynamasından kaynaklanıyor.
Humus’un kaybı, Suriye Rejimi’nin kesin sonu ve Esad’ın kendi hayatı için ülkeyi terk etmesi manasına gelebilir.
SURİYE’NİN ATAN KALBİ
Şehir, ülkenin kuzey ve güney eksenini bağlayan ticaret yollarının kesişim noktasında yer alıyor. Ayrıyeten, doğalgaz ve petrol boru çizgilerinin geçtiği bir bölge olarak güç kaynaklarına erişimde kritik bir pozisyonda bulunuyor.
M5 kara yolunun geçtiği Humus, Lazkiye Limanı’na olan yakınlığıyla ticaret ve askeri hareketlilik açısından stratejik bir avantaja sahip.
Akdeniz’e açılan bu rota, sadece Suriye’nin değil, bölgesel ve memleketler arası aktörlerin de dikkatini çeken bir öge haline geldi. Bu durum, kenti Suriye iç savaşının en ağır çatışmalarına sahne olan alanlardan biri haline getirdi.
Humus, tıpkı vakitte verimli tarım toprakları ve sanayi tesisleriyle Suriye iktisadında kıymetli bir yer tutuyor. Lakin 2011 yılında başlayan iç savaş, bu potansiyeli neredeyse büsbütün yok etti.
Hükümet zıddı protestoların merkezi haline gelen kent, 2015 yılında rejim güçleri ve muhalifler ortasındaki çatışmalarla harabeye döndü.
Yeniden alınan Humus kentinin HTŞ tarafından denetiminin tam olarak sağlanması, Suriye’nin kalbini ele geçirdikleri manasına geliyor.
MUHALİFLERİN KALESİ
İç savaşın birinci yıllarında, bilhassa Baba Amr ve Halidiye üzere mahalleler, muhaliflerin kalelerine dönüştü. Bu mahallelerde rejim zıddı kümeler ağır bir halde örgütlenirken, rejim güçleri bu bölgeleri geri almak için ağır bombardıman ve kuşatma stratejileri uyguladı.
2012 yılında Baba Amr Mahallesi, rejim tarafından şiddetli bir askeri operasyonla ele geçirildi.
Bu operasyonlar sırasında, kuşatma altındaki mahallelerde temel besin ve ilaç üzere insani yardımların ulaşımı engellendi.
2014 yılında, kent merkezindeki eski kent bölgesinde sıkışıp kalan muhalif kümeler, uzun süren müzakereler ve kuşatma sonrası teslim oldu.
Muhaliflerin İdlib üzere bölgelere tahliyesinin akabinde, rejim kentte demografik değişim siyasetlerini devreye soktu. Kimi mahalleler büsbütün boşaltılırken, rejim yanlısı kümeler buralara yerleştirildi.
Bu süreç, sırf savaşın fizikî tahribatıyla hudutlu kalmadı, birebir vakitte kentteki toplumsal dokuyu da geri dönülmez halde değiştirdi.
İNSANLAR KADAR, MİRASI DA HASAR GÖRDÜ
Humus’ta yaşanan çatışmalar, sadece lokal halk için değil, birebir vakitte tarihi ve kültürel miras için de yıkıcı sonuçlar doğurdu. Kentteki pek çok tarihi yapı ağır hasar alırken, binlerce insan meskenlerini terk etmek zorunda kaldı.
Uluslararası yardım kuruluşları, kentteki insani krizi hafifletmek için tekraren ateşkes davetinde bulundu lakin bu gayretler ekseriyetle sonuçsuz kaldı.
Birleşmiş Milletler, kentteki insani durumun kritik düzeye ulaştığını tekraren rapor etti. Lakin memleketler arası toplumun diplomatik ve insani müdahaleleri sonlu kaldı.
Humus, bir yandan iç savaşın simgelerinden biri olurken, başka yandan Suriye krizinin tahlili için gereken memleketler arası işbirliğinin eksikliğini gözler önüne serdi.
Bugün Humus, savaşın akabinde tekrar inşa edilmeyi bekleyen bir kent olarak varlığını sürdürüyor. Lakin demografik değişim, ekonomik zorluklar ve siyasi belirsizlikler, kentin geleceğine dair karamsar bir tablo çizmeye devam ediyor.
Beşar Esad rejiminin denetimindeki kent, hem Suriye’nin iç siyaseti hem de milletlerarası güç gayretinin bir yansıması olarak dikkat çekiyor.
