Son yıllarda popülerliği artan ve özellikle ünlü oyuncu Rıza Kocaoğlu’nun uygulamasıyla yeniden gündeme gelen ‘su diyeti’, sağlık açısından tartışmalara neden olmaktadır. İstanbul Aydın Üniversitesi Anadolu BİL Meslek Yüksekokulu Gıda İşleme Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ayla Ünver Alçay, bu diyeti değerlendirirken ‘su orucu diyeti’ olarak da bilinen bu uygulamanın ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini vurgulamaktadır. Alçay, “Sadece su ile yapılan uzun süreli terapötik diyet araştırmaları, bu yöntemin obezite tedavisi amacıyla kullanıldığı 1960’lar ve 1970’lerin başlarından itibaren, ölüm dâhil olmak üzere ciddi komplikasyonların bildirilmesiyle azalmıştır” ifadelerini kullanmıştır.
Diyabet Hastaları İçin Tehlikeli Olabilir
Dr. Alçay, su diyetinin özellikle diyabet hastaları için son derece riskli olabileceğine dikkat çekmektedir. “Bu diyet, kan şekerini tehlikeli ve hatta ölümcül seviyelere düşürebilir. Eğer herhangi bir sağlık sorununuz varsa, su diyeti ve diğer şok diyetlerden kesinlikle uzak durmalısınız. Bu tür diyetlerde kısa vadede verilen kiloların büyük bir kısmı su ve kas kütlesinden oluşur. Kişi eski yeme alışkanlıklarına döndüğünde ise, bu kiloları hızla geri alabilir veya eski kilosunun da üzerine çıkabilir” şeklinde uyarılar yapmaktadır.
72 Saatten Fazla Uygulamadan Kaçınılmalı
Sağlıklı bir bireyin günlük su tüketimi ortalama olarak erkeklerde 3 litre (yaklaşık 13 bardak), kadınlarda ise 2 litre (yaklaşık 9 bardak) olarak önerilmektedir. Dr. Alçay, “Diyette su içmek uzmanın önerisiyle yapılmalıdır. Ancak sadece su ile yapılan diyet, bunun çok ötesinde bir uygulamadır. Su orucu diyeti, su dışında hiçbir şey tüketilmeyen bir uygulamadır ve genellikle 24 ila 72 saat arasında sürmektedir. Son yıllarda 7 günlük, 10 günlük ve hatta 21 günlük su orucu diyetleri de popüler hale gelmiştir. Tıbbi gözetim olmadan su orucu diyetinin 72 saatten (3 gün) daha uzun süre uygulanması kesinlikle önerilmez. Sağlıklı bir beslenme programı ve günlük yeterli sıvı tüketimi ile yapılan diyetler, vücudumuz için çok daha uygundur” şeklinde açıklamalarda bulunmaktadır.
Farklı Uygulamaları Var; Ortak Noktası Tehlikeli Olması
Su diyetinin birçok farklı varyasyonu olduğunu belirten Dr. Alçay, “Tamamen hiçbir şey yemeden sadece su içerek oruç tutmaktan, günlük içtiğiniz suyun soğuk olmasını sağlamaya kadar birçok farklı uygulama mevcuttur. Örneğin, bazı versiyonlarda düşük kalorili bir diyet uygularken her yemekten önce iki bardak su içilmesi önerilir. Diğer bir su diyetinde ise, suyla birlikte bir meyve tüketmenize izin verilir. Bazı diyetlerde birkaç gün su içmeniz söylenirken, kilo vermeye başladığınızda meyve ve sebzeleri eklemenize müsaade edilir. Fakat bu diyetlerin ortak noktası, sağlığı zorlayabilecek kadar aşırı olmalarıdır. Uzun süre, hiçbir şey yemeden sadece su içmek şeklinde uygulanan versiyonları oldukça tehlikeli olabilir” ifadelerini kullanmaktadır.
Su Diyetine Dair Bilimsel Bir Kılavuz Yok
Dr. Alçay, su diyeti ile ilgili bilimsel bir kılavuzun bulunmadığını, ancak kilo vermenin hızlı bir yolu olarak son yıllarda popüler hale geldiğini hatırlatmaktadır. Rıza Kocaoğlu’nun uyguladığı diyet programını değerlendirirken, “Kocaoğlu’nun iki hafta boyunca uyguladığı program, bir günden daha uzun süre su dışında hiçbir şey tüketmemeyi içeriyor. Bu durum, hızlı kilo vermenize yardımcı olabilir. Ancak bu süreçte yaşanan riskler, sağlığa olan faydalardan çok daha ağır basabilir. Su diyeti, bu şekilde hızlı kilo vermenizi sağlayabilir, ancak kaybettiğiniz kiloların çoğu kas kaybı olacaktır. İçilen kahvenin kafein içeriği, diüretik (idrar söktürücü) etkisi nedeniyle vücuttan su atımına neden olur; dolayısıyla daha fazla su kaybıyla daha fazla yağ kaybettiğinizi düşünebilirsiniz. Ancak bu durum sonuçları çarpıtabilir” şeklinde açıklamalar yapmaktadır.
“Verdiğimizden Daha Fazlasını Alabiliriz”
Vücudu hızlı bir şekilde yağ yakmaya teşvik etmek için ‘ketoz’ durumuna geçilmesi gerektiğini belirten Dr. Alçay, “Ketoz, vücudun enerji kaynağı olarak glikoz yerine ketonları kullanması durumudur. Karbonhidrat alımının kısıtlandığı veya tamamen ortadan kaldırıldığı durumlarda, vücut enerji ihtiyaçlarını karşılamak için keton üretimini artırır. Bu, kilo kaybına neden olabilir. Ancak, ketoz durumuna geçmek için karbonhidrat alımını ciddi şekilde sınırlamak veya hiç yememek gerekmektedir. Bu yöntemlerden biriyle ketozise girdiğinizde, hızlı kilo kaybı yaşanır. Karbonhidrat alımını kestiğinizde, vücuttaki glikojen depoları hızlı bir şekilde azalır. Glikojen, kas ve karaciğer dokusunda depolanan bir glikoz şeklidir ve karbonhidrat alımını durdurduğunuzda glikojen seviyeleri düşer. Glikojen ile birlikte vücutta su da depolandığı için, karbonhidrat alımını kısıtladığınızda birkaç gün içinde bu suyu kaybedersiniz. Ancak, diyet sonrası eski alışkanlıklara dönüldüğünde, kaybedilen kilolar hızla geri alınır” açıklamalarında bulunmaktadır.
“İdeal Diyet Kişiye Özel ve Sürdürülebilir Olmalı”
Dr. Alçay, ideal bir diyetin kişiye özel ve sürdürülebilir olması gerektiğini vurgulamakta ve “Diyet, hayat boyu benimsememiz gereken bir beslenme düzeni olmalıdır. Sağlıklı bir diyet programı oluşturmak için mutlaka bir uzmandan destek alınması gerekir. Kişiye uygun diyet planının uzman tarafından belirlenmesi oldukça önemlidir. Kendi başınıza, kim tarafından hazırlandığı belli olmayan diyet listeleriyle beslenmeyin. Ayrıca, spor yapmadan uygulanan diyetler, ileri obezite durumlarında deride sarkmalara ve çatlamalara neden olabilir. Spor ve diyetin birlikte yürütülmesi, sağlıklı kilo vermeyi ve kas kütlesi kazanmayı sağlar. Düzenli spor yapmak, hem bedensel hem de ruhsal sağlık açısından son derece önemlidir” diyerek önerilerini tamamlamaktadır.
