Stres Kırıkları Hakkında Bilgilendirme
Stres kırıkları, hareketle birlikte artan ağrılarla kendini gösteren, genellikle sporcuların karşılaştığı bir durumdur. Bu kırıklar, adından bağımsız olarak birçok psikolojik faktörden etkilenmemektedir. Hastaların ağrı şikayetlerinin dinlenme ile azalması, altta yatan bir sorunun varlığının göz ardı edilmesine neden olabilmektedir. Ayrıca, stres kırığının erken dönemde röntgende gözlemlenememesi, hastaların hekimle zamanında iletişime geçmelerini geciktirebilir.
Uzun mesafeli yürüyüş, koşu ve zıplamalı sporlar yapan bireylerde, özellikle ayak tarak kemiklerinde ve bacak kaval (tibia) kemiğinde sıkça stres kırıklarına rastlanmaktadır. Stres kırığı, kemiğe tekrarlayıcı olarak uygulanan hafif veya orta şiddetteki yüklenmeler sonucunda oluşan çatlaklar şeklindedir ve ani yüklenmelerle meydana gelen orta ya da yüksek enerjili kırıklardan farklıdır.
Bu durum genellikle sporcularda görülmekte olup, kadınlar bu kırıktan daha fazla etkilenmektedir. Stres kırıklarında kemik uçlarındaki devamlılıkta bir değişiklik ve genellikle deformasyon (kayma) olmamaktadır. Stres kırığı oluşumunda çevresel ve bireysel faktörler etkili olmaktadır.
- Çevresel faktörler: Spor yapılan zemin, aktivite türü ve yoğunluğu, antrenman sıklığı, kullanılan ekipman ve beslenme şekli.
- Bireysel faktörler: Hastanın anatomisi, yaşı, cinsiyeti, kemik kalitesi, osteoporoz durumu, ayak yapısındaki bozukluklar ve alt ekstremitede dizilim kusurları.
Stres kırığı yaşayan hastalar, herhangi bir aktivite sırasında artan kemik ağrısı şikayetiyle hekime başvururlar. Bu ağrı, istirahatle azalma gösterirken, bazı durumlarda ağrıya şişlik de eşlik edebilir. Erken dönemde stres kırıkları röntgende görünmediğinden, erken tanı için MR görüntüleme gereklidir. MR’da, kemik içinde ödem ve bazen yumuşak dokuda şişlik gözlemlenebilir.
Tedavi sürecinde öncelikle aktivite modifikasyonu ve kısa dönemli immobilizasyon uygulanır. İmmobilizasyon, stres kırığının derecesine bağlı olarak breys veya alçı ile gerçekleştirilebilir. Ayrıca, lokal soğuk uygulamalar kemikteki ödemi azaltmada etkili olabilir. Bazı durumlarda, oral D vitamini ve kalsiyum takviyesi yapılması önerilir. İleri derecede kemik ödemi olan hastalar için alçı tedavisi ve oral bifosfanat tedavisi de uygulanabilir.
Stres kırıklarından korunmak amacıyla, kalsiyum ve D vitamini açısından zengin yiyeceklerin tüketilmesi önemlidir. Düzenli ve dengeli beslenme, bu konuda büyük bir rol oynamaktadır. Spor yaparken uygun spor ayakkabı ve ekipmanın kullanılması, koşularda hız, mesafe ve sürenin haftalık olarak kademeli bir şekilde artırılması, spora başlamadan önce ısınma egzersizlerinin yapılması da dikkat edilmesi gereken hususlardır. Spor sonrası dinlenmekle ağrılarınızda azalma olmuyorsa, mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurulması gerektiğini unutmamak gerekir.
