Sonbahar ekinoksu, dünya nüfusunun yaklaşık %90’ını barındıran Kuzey Yarımküre için sonbaharın başlangıcını müjdelerken, havaların soğuması ve günlerin kısalmasıyla birlikte dikkat çeker. Aynı zamanda, Güney Yarımküre için ise tam tersini ifade eder; bu dönemde havalar ısınmaya ve ilkbaharın gelişine işaret eder.
Japonya Uzay Keşif Ajansı’ndan gezegen bilimci James O’Donoghue, bu ekinoks sırasında neler olduğunu açıklamak amacıyla etkileyici bir canlandırma yapmıştır. Bu canlandırma, ekinoksların nasıl çalıştığını ve gün dönümleri ile olan ilişkilerini net bir şekilde özetlemektedir.
Dünya’nın eğik ekseni, yani gezegenin Güneş’e göre olan 23.5 derece eğimi, bu olayların temel nedenidir. Dünya, Güneş etrafında dönerken, gezegenin farklı kısımları güneş ışığına farklı oranlarda maruz kalır; bu durum mevsimlerin oluşumunda önemli bir rol oynar.
Google, sonbahar ekinoksu için özel bir doodle hazırlayarak bu önemli olayı kutlamıştır.
Kuzey ve Güney Yarımküre’deki mevsimlerin birbirine zıt zamanlarda yaşanmasının nedeni de bu eğilmedir. Örneğin, Kuzey Yarımküre’de kış mevsimi yaşanırken, Güney Yarımküre güneş ışığını daha fazla alarak yaz mevsimini geçirmektedir. Bu döngü, Dünya’nın sürekli dönmesiyle ve ısının eşit şekilde dağıtılmasıyla devam eder.
21 Aralık’ta Ne Oluyor?
Bu eksenel eğimin en belirgin etkisi, gün dönümleri sırasında gözlemlenir. Bu iki gün boyunca, gezegenin bir kısmı Güneş’e en uzak pozisyona eğilirken, diğer kısmı en yakın pozisyona eğilir. 21 Aralık’ta Kuzey Yarımküre, dokuz saatten daha az gün ışığı alırken, Güney Yarımküre 15 saatten fazla ışık almaktadır.
O’Donoghue’nin Twitter’da belirttiği gibi, yaz gün dönümü sırasında “güneş ışığı en yoğun seviyeye ulaşır çünkü atmosferdeki kısa bir mesafeden geçmek zorunda kalır.” Bu durum, yaz aylarında havanın genel olarak ısınmasına neden olur.
Dünya’nın ekseninin yıl içinde Güneş’e yakın veya uzak bir şekilde eğilmediği (bunun sonucunda güneş ışığının Kuzey ve Güney Yarımküre’ye eşit şekilde düşmesi) iki zaman dilimi ise ekinoks zamanlarıdır. Bu günlerde, gezegenin her iki kısmı da 12 saatlik eşit bir güneş ışığı ve karanlık süreleri yaşar.
Bu nedenle, yarın TSİ 16:30’da doğrudan ekvator üzerinde duracak olursanız, gölgeniz minimum uzunlukta olacaktır. Güneş, neredeyse tam tepenizde görünür. Ancak, Dünya’nın Güneş’in etrafında yaklaşık 107.182 km/saat hızla döndüğünü unutmamak gerekir; bu nedenle, gölgesiz kalma durumu fazla uzun sürmeyecektir.
Kaynak: popsci.com.tr
