Sonbahar Depresyonu
Sonbahar depresyonu, genellikle belirli bir dönemle sınırlı olan mevsimsel bir ruh hali bozukluğudur. Bu tür depresyon, yaz ve ilkbahar aylarında nadiren görülse de, sonbaharın sonlarına doğru ve kış aylarının başlangıcında belirgin hale gelir. İlkbaharın güneşli günleri ve yaz aylarının sıcaklıklarıyla birlikte semptomlarda bir azalma gözlemlenir. Yapılan araştırmalara göre, mevsimsel depresyon toplumun yaklaşık %5’lik bir kesiminde yaşanmaktadır. Bu depresyon türü, her yaştan bireyde görülebilir ancak genellikle ortalama 20-23 yaş arasında daha sık rastlanır. Ayrıca, diğer depresyon türlerinde olduğu gibi, kadınlarda erkeklere oranla daha fazla gözlemlendiği bilimsel verilerle kanıtlanmıştır.
Kişinin geçmişinde, ailesel yapısında, genetik faktörlerinde veya yaşamış olduğu olumsuz deneyimlerde, mevsimsel depresyon yaşama olasılığı artmaktadır. Psikolog ve Aile Danışmanı Rojin Nazik, bu konu hakkında önemli açıklamalarda bulunmuştur.
Nazik’in açıklamaları şöyle:
Mevsimsel Depresyonun Hormonlara Etkisi
Böyle durumlarda devreye giren başlıca hormonlar Melatonin ve Serotonin’dir. Melatonin, uyku düzenimizi etkileyen bir hormondur. Karanlık ortamlarda melatonin seviyesi artarken, gün ışığının artmasıyla birlikte bu hormonun seviyesi düşer. Melatonin arttığında, vücutta enerji azalması ve sık sık uyuşukluk hissi gözlemlenir. Bu durum, vücudun rahatlamasına ve uykuya yatkınlık göstermesine neden olur.
Serotonin ise halk arasında “mutluluk hormonu” olarak bilinir. Güneş ışığına maruz kaldığımızda serotonin seviyeleri artar ve ruh halimizi iyileştirir. Kış aylarının yaklaşmasıyla birlikte günlerin kısalması, serotonin miktarını azaltır. Bu nedenle, araştırmalara göre bu iki hormonun ruh halimiz üzerindeki etkisi oldukça büyüktür.
Semptomları Nelerdir?
- Devam eden üzüntü hali,
- Dünyaya karşı duyulan umutsuzluk ve karamsarlık,
- Aşırı uyuma isteği,
- Daha önce keyif alınan aktivitelerden zevk alamama,
- Cinsel isteksizlik,
- Sürekli yemek yeme isteği,
- Odaklanma ve konsantrasyon problemleri,
- Sosyal hayattan geri çekilme. İlkbahar ve yaz aylarında ise bu semptomlar;
- Cinsel isteklilikte artış,
- Anksiyete artışı,
- Agresif tavırlar,
- Uykusuzluk veya diğer uyku problemleri,
- Kilo ve iştah kaybı olarak görülebilir.
Mevsimsel Depresyon Nasıl Tedavi Edilir?
- Mevsimsel depresyonun ayırt edici özelliği, en az iki yıl üst üste aynı mevsimde ve sadece birkaç ay sürmesidir. Diğer mevsimlerde belirtiler genellikle görülmez. Semptomlar, hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılabilir. Günlük yaşamda zorluk yaşayan bireyler hafif düzeyde semptomlarla atlatırken, ağır vakalarda madde bağımlılığı ve intihar düşüncelerinde artış gözlemlenebilir.
- Tedavi yöntemleri arasında ilaç tedavisi, psikoterapi ve ışık tedavisi (fototerapi) bulunmaktadır. Fototerapi, gün ışığını taklit eden ışık kaynakları kullanarak bireylere destek sunar. Doğal güneş ışığına ulaşana kadar bu tedavi sürdürülmelidir. Ancak, bu tedavi yöntemi göz hastalığı olan ve ışığa duyarlı cilt yapısına sahip bireyler için yan etkiler doğurabilir. Semptomları hafif olan bireylere ise egzersiz ve açık hava yürüyüşleri önerilmektedir.
- Mevsimsel depresyonu önlemek için, hava bulutlu olsa bile dışarıda olmaya özen göstermek önemlidir. Ayrıca perdelerinizi açarak içeriye gün ışığı almayı sağlamak, enerjinizi artırabilir. Az karbonhidrat içeren yiyecekler tercih etmek de ruh halinizi olumlu yönde etkileyebilir.
