Sıtmanın Bulaşmasını Durdurabilecek Yeni Bir Bakteri Keşfi
Bilim insanları, sıtmanın sivrisineklerden insanlara geçişini engellemeye yardımcı olabilecek, doğal olarak oluşan bir bakteri türü keşfetti. Bu keşif, bir deney sırasında, bir sivrisinek kolonisinin sıtma paraziti taşımadığını fark etmeleriyle gerçekleşti. Araştırmacılar, bu bakterinin, dünyanın en eski hastalıklarından biri olan sıtma ile mücadelenin yeni ve etkili araçlarından biri olabileceğini ifade ediyorlar. Şu anda bilim insanları, bu bakterinin “gerçek dünya koşullarında” kullanımı ile ilgili güvenlik çalışmalarına devam ediyorlar.
İspanya’da GSK ilaç şirketinde çalışan araştırmacılar, ilaç geliştirme araştırmaları esnasında, bir sivrisinek kolonisinin sıtma taşımayı bıraktığını gözlemlediler. Araştırmanın lideri Dr. Janneth Rodrigues, “Sivrisineklerdeki enfeksiyon oranı önemli ölçüde azalmaya başladı ve yılın sonuna doğru sivrisinekler, sıtma paraziti ile enfekte olmaktan tamamen kurtuldular” şeklinde açıklamada bulundu.
2014 yılında gerçekleştirilen deneyin örnekleri donduruldu ve iki yıl sonra durumun ne olduğunu anlamak için yeniden incelendi. Yapılan araştırmalar, çevrede doğal olarak bulunan TC1 adlı özel bir bakteri türünün, sivrisineklerin bağırsaklarında sıtma parazitinin gelişimini engellediğini ortaya koydu. Dr. Rodrigues, “Bu bakteri, sivrisineğin bağırsaklarına yerleştiğinde, ömrü boyunca orada kalıyor. Keşfettik ki, sivrisineklerdeki bulaşı azaltan unsur bu bakteri” dedi.
Science dergisinde yayımlanan araştırmanın sonuçlarına göre, bu bakteri bir sivrisineğin parazit yükünü %73 oranında azaltabiliyor. Bu bakterinin etkisi, sivrisineğin bağırsağında büyüyen sıtma parazitinin erken evre gelişimini engelleyen “harmane” olarak bilinen küçük bir molekül salgılaması ile ortaya çıkıyor. ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi ile iş birliği içinde çalışan GSK araştırmacıları, “harmane”ın sivrisinek tarafından ya şekerle karıştırılarak ağız yoluyla sindirilebildiğini ya da temas yoluyla üst deriden emilebildiğini keşfettiler. Bu buluş, sivrisineklerin konduğu yüzeylerin bu aktif bileşimle işlenmesi olasılığını gündeme getiriyor.
Sıtmayı Önlemek İçin Yeni Bir Silah
Bu araştırmalar, Burkino Faso’da “Sivrisinek Küresi” adı verilen kapalı bir alanda devam ediyor. Amaç, “harmane”ın gerçek dünyada ne ölçüde etkili ve güvenli olduğunu anlamak. Eğer bu çalışmalar başarılı olursa ve bakteri tabanlı bu buluş bir ürüne dönüştürülebilirse, dünyanın en eski hastalıklarından biri olan sıtmaya karşı savaşımızda yeni bir silah elde etmiş olacağız. Her yıl yaklaşık 620 bin kişi sıtma nedeniyle hayatını kaybediyor ve bu ölümlerin çoğu 5 yaş altındaki çocuklar arasında gerçekleşiyor. Sıtma ile mücadelede aşı geliştirilmiş olsa da, özellikle Afrika’da aşılanma oranları hala oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır.
