Serebrovasküler Hastalıklar ve Nedenleri
Beyin damarlarının daralması, tıkanması veya yırtılması sonucu ortaya çıkan serebrovasküler hastalıklar, halk arasında ‘inme’ ya da ‘felç’ olarak bilinir. Bu hastalıklar, dünyada ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada yer alırken, yaşam kalitesini de önemli ölçüde düşürmektedir. Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, serebrovasküler hastalıkların nedenleri ve etkileri hakkında önemli bilgiler sunuyor.
“Serebrovasküler hastalıklar, beyin damarlarında kan akışının zayıflaması, tamamen durması ya da damarların yırtılması sonucunda meydana gelen kanama ile ortaya çıkan hastalıklardır. Bu durum, dünyada ve ülkemizde yüksek ölüm oranlarına neden olmaktadır. Dünya genelinde serebrovasküler hastalıklar, ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada yer almakta ve bu hastalık sonrası engelli kalma oranı ise birinci sıradadır. Hastalığın sebepleri arasında genetik faktörlerin yanı sıra yaşam tarzı da büyük bir etkiye sahiptir. Sedanter yaşam tarzı, sigara ve alkol kullanımı gibi faktörler değiştirilebilir riskler arasında sayılabilirken; yaş, cinsiyet ve genetik gibi unsurlar değiştirilemeyen risk faktörleridir. Cinsiyet açısından değerlendirdiğimizde, erkeklerin bu hastalıklardan daha fazla etkilendiği görülmektedir. İleri yaşlarda karşılaşılan serebrovasküler hastalıklarda ise daha ciddi tablolarla karşılaşma olasılığı artmaktadır.”
Hastalığa Zemin Hazırlayan Önemli Etkenler
Prof. Dr. Hüseyinoğlu, serebrovasküler hastalıkların oluşumuna neden olan pek çok faktör bulunduğunu belirtiyor. Bu faktörlerin çoğu değiştirilebilirken, bazıları (yaş, ırk veya genetik) değiştirilemez. Aşağıda, serebrovasküler hastalıkların en sık görülen nedenleri sıralanmaktadır:
- Hipertansiyon: Kontrol altına alınamayan yüksek tansiyon, beyin damarlarında plak oluşumuna ve daralmaya yol açarak serebrovasküler hastalıkların gelişimine neden olmaktadır. Hipertansiyon tedavi edilebilir bir durumdur.
- Hiperlipidemi: Kan yağlarının yüksekliği (kolesterol ve trigliserid) serebrovasküler hastalıkların oluşumunda etkili bir faktördür. Bu durum, sağlıklı bir yaşam tarzı ve diyet ile kontrol altına alınabilir.
- Diabetes Mellitus: Şeker hastalığı, kanın pıhtılaşmasına yol açarak beyin damarlarındaki yapıyı bozmaktadır. Sağlıklı bir yaşam tarzı ve uygun tedavi yöntemleri ile bu durum önlenebilir.
- Sigara İçiciliği: Serebrovasküler hastalıklara zemin hazırlayan önemli bir etkendir. Damar duvarına zarar vererek, damarların daralmasına ve plak birikimine neden olmaktadır.
- Kalp Hastalıkları: Kalp kapak hastalıkları, ritim bozuklukları ve kalp yetmezliği gibi sorunlar, pıhtı oluşumuna ve emboliye yol açarak serebrovasküler hastalığın nedenleri arasındadır.
- Uyku Apnesi: Uykuda üst hava yollarının tıkanıklığı ile karakterize edilen bu hastalık, serebrovasküler hastalıklar açısından önemli bir risk faktörü olarak ortaya çıkmıştır.
Tedavi Yaklaşımları
Prof. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, serebrovasküler hastalıkların tedavisinin altta yatan nedenlere göre planlanması gerektiğini vurguluyor. Tedavi yöntemleri, hastalığın türüne, hastanın yaşına ve hastaneye başvuru süresine göre değişiklik göstermektedir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
- Medikal Tedavi: Serebrovasküler hastalıkların tedavisinde ilaçlar, kan akışkanlığını artıran ve pıhtılaşmayı azaltan ilaçlar kullanılmaktadır. Ayrıca, beyin ödemini azaltmaya yönelik ve hastanın kan basıncını düzenleyen ilaçlar da tedavi sürecinde yer almaktadır.
- Mekanik Tedavi: Damar tıkanıklığına bağlı inme geçiren hastalarda, uygun koşullar sağlandığında trombolitik ilaçlarla pıhtıyı eritme tedavisi uygulanabilir. Ayrıca mekanik yollarla pıhtının damar yolundan çıkarılması için operasyonlar yapılabilir.
- Cerrahi Tedavi: Beyin kanaması geçiren hastalarda, beyin şişmesini önlemek için ilaç tedavisi ve kanamayı boşaltmak için cerrahi müdahaleler uygulanmaktadır.
