Serebral Palsi Nedir?
Serebral palsi, yaygın olarak beyin felci olarak bilinen, insan vücudundaki kas hareketlerini, tonusunu ve duruşunu etkileyen bir grup fiziksel engel durumunu tanımlar. Bu durum, genellikle bebeklik veya okul öncesi dönemlerde belirti vermeye başlar. Serebral palsi, hareket bozukluklarına ve bunlarla ilişkili anormal reflekslere yol açarak, uzuvların ve gövdenin gevşekliği ya da sertliği, anormal duruş, istemsiz hareketler, kararsız yürüyüş gibi belirtilerle kendini gösterir.
Serebral palsi yaşayan bireyler, yutma güçlükleri yaşayabilir ve çoğu zaman göz kaslarındaki dengesizlik nedeniyle gözlerini aynı nesneye odaklamakta zorluk çekebilirler. Ayrıca, kasların sertliği nedeniyle bireylerin vücudundaki eklemlerde hareket aralığı da azalabilir. Bu durumun günlük yaşam üzerindeki etkisi bireyden bireye değişiklik göstermektedir. Bazı bireyler normal bir şekilde yürüyebilirken, bazıları için yürümek için dışarıdan yardım almak gereklidir. Zihinsel gelişim açısından da farklılıklar gözlemlenebilir; bazı bireyler normal ya da normale yakın bir zihinsel gelişim gösterirken, diğerlerinde zihinsel engeller ortaya çıkabilir. Eş zamanlı olarak görülen diğer durumlar arasında epilepsi, körlük veya sağırlık gibi durumlar da bulunabilir.
Her çocuk için tedavi hedefleri farklılık göstermektedir. Bazı çocuklar için oturma becerilerinin geliştirilmesi, bazıları için ise yürüme becerilerinin kazandırılması öncelikli hedeflerdir.
Botoks Uygulaması ile Serebral Palsi Tedavisi
Botoks, aşırı kasılan kasların kasılmasını durdurarak tedavi sürecine katkı sağlar. Uygulamanın ardından fizik tedavi seansları ya da alçı uygulamaları ile kasın boyunun uzatılması ve gergin kasların gevşetilmesi hedeflenir. Bu süreç, fizik tedavinin etkinliğini artırıcı bir yöntem olarak kullanılır ve bazen ameliyat öncesi hazırlık olarak da tercih edilir. Botoks’un etkisi üç hafta içinde başlamaktadır; maksimum etki üç ay sonra görülür ve altı ay içinde azalarak kaybolur. Altı ay ile bir yıl aralıklarla uygun hastalara tekrar uygulanabilir.
Ortopedik Yöntemlerle Tedavi Seçenekleri
Serebral palsinin ortopedik tedavisinde kullanılan yöntemleri dört ana başlık altında toplayabiliriz:
- İlk olarak, bazı hasta gruplarında müdahale yapılmadan beklenebilir. Bu aşamada fizik tedavi gibi yöntemler devreye girer, hastanın durumu gözlemlenir ve fizyoterapistin önerileri doğrultusunda müdahale kararı verilir.
Cerrahi Müdahale Gerektiren Durumlar
Cerrahi tedavi, genellikle tendon gevşetme ve kas transferi ameliyatlarını içerir. Bu tür ameliyatlar, botoks tedavisinden yeterince fayda göremeyecek hastalar için uygundur. Kas transferi işlemi, aşırı çalışan kasların bir kısmının ya da tamamının vücudun başka bir bölgesine alınmasını içerir. Böylece, eklem bozuklukları ve yürüme ile ilgili sorunlar giderilmiş olur.
Bir grup hastada ise, botoks ve yumuşak doku ameliyatlarının etkisi azalacağından, kemik ameliyatları gereklidir. Bu ameliyatlarla, kemik şekil bozuklukları ve eklem bozuklukları düzeltilir ve çıkık eklemler yerine oturtulur.
Hastalığın ortopedi alanındaki tedavisinde genel olarak, bireylerin yaşları dikkate alınarak takip yapılır. 2-5 yaş aralığında botoks, 5-8 yaş arasında yumuşak doku ameliyatları ve 8 yaşından sonra kemik ameliyatları uygulanabilir. Tedavi süreciyle ilgili kişiye özel bilgiler için mutlaka bir ortopedi uzmanından destek alınması önerilir.
Prof. Dr. Ufuk Özkaya
