Senkop Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Abdullah Özkardeş, tıpta ‘senkop’ olarak bilinen bayılma durumuna dikkat çekerek önemli uyarılarda bulundu. Bayılma öncesinde genellikle bulantı, terleme, esneme ve bazen görme ile duyma bozuklukları gibi belirtilerin ortaya çıktığını ifade eden Özkardeş, atak sonrasında hastanın soluk, terli ve kalp hızının yavaşlayabileceğini belirtti. Bayılma sırasında kasların tonusunun (gerginliğinin) kaybolduğunu ve bu nedenle düşmelerin sıkça yaşandığını vurguladı. Bazı hastaların tam olarak bayılmadığını, ancak bayılacak gibi hissettiklerini dile getirirken, bu duruma tıp dilinde ‘presenkop’ denildiğini de sözlerine ekledi.
Tansiyon Düşüklüğüne Dikkat Edilmeli
Senkopun bir belirti olduğunu ve başka hastalıkların etkisiyle ortaya çıktığını vurgulayan Özkardeş, bu durumun arkasında birçok farklı nedenin bulunabileceğini açıkladı. Senkopa yol açan başlıca sebepler şunlardır:
- Kalp hastalıkları
- Sinir kökenli vazovagal senkop olayları
- Bazı akciğer hastalıkları
- Beyin damarlarıyla ilgili problemler
- Kan şekerinin düşük olması
- Tansiyon düşüklüğü
- Kan kaybı veya kansızlık
Kalp Hastalıklarına Dikkat
Senkopa neden olan hastalıkların bazıları hayati öneme sahip olduğunu belirten Özkardeş, bu hastalıkların tüm senkop vakalarının %20’sini oluşturduğunu söyledi. Kalp ritmiyle ilgili problemler en yaygın nedenler arasında yer alsa da, kalbe bağlı birçok hastalık nedeniyle bayılmalar gelişebilir. Ritim bozuklukları, kalpten beyine giden kan akışını etkileyebilir; bu geçici kesilme sonucunda hasta bayılabilir. Çok hızlı veya yavaş aritmiler, hafif baş dönmesinden şuur kaybına kadar çeşitlilik gösterebilir. Ani şuur kaybı yaşandığında, ritim düzeldiğinde hasta genellikle hemen normale döner. Aritmilerle birlikte kalp bloğu, önemli nabız azalması, kalp kapak hastalıkları, kalp içinde tümör varlığı ve kalp krizi, kalbe bağlı senkopun başlıca nedenleri arasında yer almaktadır.
Sıkı Kıyafetler Bayılma Riskini Artırabilir
Senkop vakalarının çoğunluğunun kalp dışı nedenlerden kaynaklandığını belirten Özkardeş, nabız ve tansiyondaki ani düşüşlerin bu duruma yol açabileceğini ifade etti. Genellikle sıcak ortamlarda veya ağır yemeklerden sonra ortaya çıkabilir. Öne çıkan belirtiler arasında bulantı, terleme, esneme ve bazen görsel ile işitsel bozukluklar bulunmaktadır. Atak sonrası hasta genellikle soluk ve terli olur, kalp hızı düşer. Boyundaki beynin büyük damarlarının yanındaki algılayıcı hücrelerin duyarlılık seviyesinin artması, nabızın yavaşlayarak baygınlık hissine yol açabilir. Örneğin, tıraş sırasında ya da sıkı kravat takılması durumunda ani şuur kaybı yaşanabilir.
İnatçı Öksürük Nöbetleri Bayılma Sebebi Olabilir
Bilinen bir hastalığı olmayan birçok kişi, ani ve hızlı pozisyon değişikliklerine bağlı olarak geçici baş dönmesi yaşayabilir. Bu durum özellikle yaşlı bireylerde daha yaygın görülmektedir. Postural hipotansiyon, yatar veya oturur pozisyondan ani kalkışlar sırasında kan basıncının düşmesiyle ortaya çıkar ve bu da bayılma veya baş dönmesi ile sonuçlanabilir. Bu durum genellikle vücuttaki sinirlerin işlev bozuklukları, aşırı sıvı kaybı veya kullanılan ilaçların yan etkileri nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, bazı akciğer hastalıklarına bağlı inatçı öksürük nöbetleri de senkopa yol açabilir.
Kalp Hastalığına Bağlı Senkoplar Göz Ardı Edilmemeli
Bayılma anında hastanın uygun müdahaleyle kendine getirilmesinin önemine dikkat çeken Özkardeş, senkop tedavisi ile ilgili şu bilgileri paylaştı: “Kan basıncı ve nabız normale döndüğünde, hasta genellikle kendine gelir. Ancak bayılmanın nedeni dikkatlice araştırılmalıdır. Detaylı tetkik ve incelemelerin yapılması gerekebilir. Senkop tedavisinin amacı, sebebi ortadan kaldırmaktır. Eğer ritimde bir sorun varsa düzeltilmeli, kapak hastalığı varsa gerekirse cerrahi müdahale yapılmalıdır. Kalp hastalığına bağlı senkoplar tehlikelidir ve vakit kaybetmeden müdahale edilmelidir. Vazovagal senkop durumunda ise tetikleyen faktörlerin kontrol altına alınması önemlidir; bazı egzersiz programları ve ilaç tedavileri uygulanabilir.”
Epilepsi Hastalığı Bayılmayı Tetikleyebilir
Epilepsinin önemli bir bayılma nedeni olduğunu vurgulayan Özkardeş, “Epilepsi, beyin içindeki anormal elektriksel faaliyetlerin sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Çeşitli türleri bulunmakla birlikte, hepsi nöbetler halinde seyreder. Şuur kaybının yaşandığı büyük nöbetlerde kol ve bacaklarda kasılmalar meydana gelebilir. Nöbetlerin ne zaman ve nerede geleceği önceden tahmin edilemez. Bu nedenle tedavi edilmesi gereken bir hastalık grubudur. Senkoptan ayırt edilmesi gereken diğer bir bayılma türü ise psikojenik nöbetlerdir. Bu nöbetler, genellikle belirli duygusal veya psikolojik durumlar altında, başkalarının yanında meydana gelir ve ağlayarak kendine gelme durumu söz konusu olabilir.” diyerek sözlerini sonlandırdı.
