Şeker Hastalığı ve GTT Testinin Önemi
Şeker hastalığı, vücuttaki insülin hormonunun yetersizliği veya etkisizliği sonucu kan şekerinin yüksek seviyelerde seyretmesiyle karakterize edilen bir hastalıktır. Kişinin şeker toleransını ölçen bir test olan GTT (Glukoz Tolerans Testi), şeker hastalığı riski taşıyan bireylere uygulanır. Bu test sayesinde, bireyde şeker hastalığının olup olmadığı belirlenir. Son yıllarda, hem ana akım medyada hem de sosyal medya platformlarında şeker yükleme testinin hamileler üzerindeki olumsuz etkileri hakkında çeşitli iddialar ortaya atılmaktadır. Bu testin hamilelere uygulanmaması gerektiği, anne ve bebek sağlığına zarar verdiği yönündeki görüşler sıkça dile getirilmektedir. Ancak tüm bu iddialara rağmen, şeker yükleme testi, günümüzde güvenli bir şekilde uygulanmakta ve anne ile bebek için hayati bir öneme sahip bir testtir. Örneğin, bir dilim pasta veya iki dilim baklavada bulunan şeker miktarı, şeker yükleme testinde de benzer oranlarda bulunmaktadır. Bu nedenle, ortaya atılan iddiaların tıbbi bir dayanağı bulunmamaktadır.
Gebelikte Şeker Yükleme Testinin Gerekliliği
Hamilelik sürecinde anne adayının vücudunda birçok hormonal ve fizyolojik değişiklik meydana gelir. Bu değişikliklerin başında insülin seviyeleri gelmektedir. Hamilelik öncesinde vücut, normalde yeterli miktarda insülin salgılarken, hamilelik ile birlikte artan kilo ve hormonal değişimler, insülin ihtiyacını artırır. Hamile kadınların yaklaşık %3 ila %10’unda, yeterli insülin üretimi gerçekleşmediğinde gestasyonel diyabet adı verilen durum gelişebilir. Genellikle geçici bir durum olan bu diyabet türü, çoğunlukla gebeliğin 29. haftasından sonra ortaya çıkar. Bu durumu erkenden tespit etmek amacıyla, gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında şeker yükleme testi uygulanır. Şeker yükleme testi, ağızdan veya damar yolu ile yapılabilmektedir; ağızdan yapılan ve “oral glukoz tolerans testi” (OGTT) olarak adlandırılan yöntem ise daha yaygın olarak tercih edilmektedir.
Şeker Yükleme Testinin Uygulanışı
Hamilelikte, gestasyonel diyabeti tespit etmek amacıyla anne adaylarına 24-28. haftalar arasında 50 gram glukoz yükleme testi uygulanır. Bu testin aç karnına yapılması, daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlar. Şeker yükleme testinin yapılması gereken durumlar arasında:
- Aşırı kilolu olma durumu,
- İri bebek öyküsü,
- Birinci derece yakınlarda veya daha önceki gebeliklerde gestasyonel diyabet öyküsü
Bu risk faktörleri olan anne adaylarında, test sonuçları normal çıksa bile 24-28. haftalarda testin tekrarlanmasında fayda vardır.
Test Sonuçlarının Anlamı
50 gram glukoz yüklemesi sonucunda eğer değerler 130-140 mg/dL’nin üzerinde çıkarsa, 3 saat süren 100 gram oral glukoz testi uygulanır. GTT uygulaması için anne adayı, 3 gün boyunca 300 gram karbonhidrat içeren bir beslenme programına uymalıdır. Bu süreçte normal günlük aktivitelerine devam etmesi gerekmektedir. Üçüncü gün akşamında, 12 saat aç kalındıktan sonra sabah kan alınmalıdır. Ardından, 100 gram glukoz 5 dakika içinde içirilir. Sonrasında ise 1., 2. ve 3. saatlerde kan şekeri ölçülür. Elde edilen değerler şu şekildedir:
- Açlık: > 95 mg/dL
- 1. Saat: > 180 mg/dL
- 2. Saat: > 155 mg/dL
- 3. Saat: > 140 mg/dL
Bu dört değerden ikisi veya daha fazlası anormal ise, gestasyonel diyabet tanısı konulur. Eğer tek bir değer yüksekse, testin bir ay sonra tekrarlanması önerilir. Eğer 50 gram şeker yükleme testi sonucu 190 mg/dL’den yüksek çıkarsa, 100 gram OGTT uygulamasına gerek yoktur. Açlık kan şekeri kontrol edilir ve 95 mg/dL’nin üzerinde ise, hamile anne adayı gestasyonel diyabet olarak değerlendirilir ve tedavi süreci başlatılır.
Gebelik Şekerinin Tedavi Yöntemleri
Anne adayına uygulanan testler sonucunda, gebelik şekeri tespit edilirse, normal şeker hastalarına uygulanan ağızdan alınan ilaçlar verilmez. Hamileler için en uygun tedavi yöntemi, diyet ve egzersizdir. Doktor ve diyetisyen tarafından oluşturulan, gebelik dönemine uygun bir diyet programı ile anne adayının beslenmesi sağlanır. Bu diyette, çikolata, dondurma, şerbetli tatlılar ve beyaz un ile yapılan yiyecekler yer almaz. Ayrıca, diyet sırasında anne adayının doktorun önerdiği egzersizleri yapması, kan şekeri seviyelerini düzenlemede etkili olur. Genellikle düşük tempolu yürüyüş, yüzme gibi egzersizler tercih edilmektedir.
