Samanyolu Galaksisi’nin Şekillenmesi: Yeni Araştırma Bulguları
Gökbilimciler, Çin’deki Büyük Gökyüzü Alanı Çok Nesneli Fiber Spektroskopik Teleskop (LAMOST) ve Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uydusundan elde edilen kapsamlı gökyüzü araştırma verilerini kullanarak, içinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi’nin çocukluk ve gençlik evrelerinde nasıl şekillendiğini ve geliştiğini ayrıntılı bir şekilde haritaladı. Perşembe günü Nature dergisinin kapak konusu olarak yayınlanan bu çalışmada, çok kesin yaşlara sahip yaklaşık 250 bin altdev yıldıza dair yapılan detaylı bir analiz yer aldı. Bu analiz, galaksimizin eski ve kalın diskinin oluşumunun günümüzden yaklaşık 13 milyar yıl önce, yani Büyük Patlama’dan sadece 800 milyon yıl sonra başladığını göstermektedir.
Max-Planck Astronomi Enstitüsü’nden Xiang Maosheng ve Hans-Walter Rix, LAMOST’un gözlemlediği milyonlarca yıldız tayfını ve Gaia’nın sağladığı 1,4 milyar yıldızın konum ve hareket verilerini titizlikle analiz etti. Bu bulgular, Galaksi büyümesinin iki ana bölüme ayrılabileceğini göstermektedir:
- Erken Aşama: 13 milyar yıl öncesinden 8 milyar yıl öncesine kadar, yıldız halesinin ve kalın diskin oluştuğu dönem.
- Sonraki Aşama: İnce diskin oluşumunun başladığı dönem.
Kalın diskteki bu yıldızların büyük bir kısmı, yaklaşık 11 milyar yıl önce, cüce bir galaksinin kalıntıları olan Gaia Sosisi’nin galaksimiz ile birleşerek, galaksimize yıldız, gaz ve karanlık maddeden oluşan yaklaşık 50 milyar güneş kütlesi ile birlikte en az sekiz küresel küme eklediği dönemde oluşmuştur.
Araştırmalar, Galaksi’nin daha sonraki beş-altı milyar yıl boyunca, sürekli bir kimyasal element zenginleşmesi yaşadığını ve bu sürecin sonunda zenginliğin 10 katına ulaştığını ortaya koymaktadır. Bu süre zarfında, yıldız oluşturan gaz da oldukça iyi bir karışım halinde kalmayı başarmıştır.
Sonuç olarak, araştırmacılar, bu yıldızların yaşı, bileşimi ve hareketinin, galaksimizin oluşumunda yer alan dinamik süreçleri vurguladığını belirtmektedir. Bu bulgular, evrenin evrimine dair daha derin bir anlayış sağlamanın yanı sıra, galaksimizin tarihine ışık tutmaktadır.
