Ülkemizde İçki Üretimi ve Sahte Alkol Tehlikesi
Ülkemizde içki ve alkol üretimi için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan üretim izni almak zorunluluğu bulunmaktadır. Ankara Üniversitesi’nden Gıda Güvenliği Uzmanı Prof. Dr. Nevzat Artık, Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün Alkol Piyasası Düzenleme Birimi’nin (TAPDB) düzenlemeleri gereği belli izinlerin ve kurumun verdiği bandrollerin alınmasının şart olduğunu vurguladı. Bu düzenlemeler sayesinde kayıtlı bir üretim ve izlenebilirliğin sağlandığını belirtti.
Sahte Alkolün Tehlikeleri
Prof. Dr. Artık, sahte alkol üretiminin tehlikelerine dikkat çekerek, tüketicilerin bandrolsüz, açık ve ucuz alkol ve içkileri satın almaktan kaçınmaları gerektiğini önemle ifade etti. Sahte içkilerin risklerini şu sözlerle anlattı: “Sahte alkol üreticileri, etil alkol yerine ucuzluğu nedeniyle metil alkol kullanmakta. Metil alkol, sahte rakı ve votkadaki gözleri kör edebilir ve kısa sürede ölüme neden olabilir.”
29 Ton Sahte Alkol Ele Geçirildi
İstanbul Valiliği, 16 Ocak tarihli açıklamasında İstanbul’da gerçekleştirilen operasyonlarda 15 şüphelinin gözaltına alındığını, bu şahıslardan 4’ünün ‘kasten adam öldürme’ suçundan tutuklandığını bildirdi. 1 Ocak 2025’ten bu yana yürütülen operasyonlarda toplamda 29 ton sahte alkole el konuldu ve sattığı tespit edilen 64 işletmenin işyeri ruhsatı iptal edilerek kapatıldı. Valilik, vatandaşları şüpheli görülen durumlar hakkında 112 Acil Çağrı Merkezi’ne ihbarda bulunmaları konusunda uyardı.
Ev Yapımı Alkol Tehlikesi
Anadolu’da “boğma rakı” olarak adlandırılan ev yapımı rakının da halk sağlığı açısından son derece riskli olduğunu belirten Prof. Dr. Artık, uygun olmayan işlemle üretilen ve damıtılan içkilerde yüksek miktarda metil alkol kalabileceğini ifade etti. Metil alkol, kalp ve kas zayıflaması, kramp, titreme nöbetleri, görme zayıflıkları, körlük ve görme sinirlerinde iltihaplanmalara yol açabilir; bazen de derhal ölüme neden olabilir.
Öldürücü Metil Alkol Dozları
Damıtılmış alkollü içkilerde metil alkolün çok düşük miktarda bile olumsuz etkilere yol açabileceğini belirten Prof. Dr. Artık, sahte içkilerde etil alkol yerine metil alkol kullanıldığını ve sahte ürünlerin bu nedenle çok ucuza satıldığını dile getirdi. “Metil alkol için öldürücü doz 50-75 gram olmakla birlikte, 11,5 gram metil alkol bile ölümle sonuçlanabilir.” dedi. Metil alkol vücutta önce formaldehit, ardından formik aside dönüşerek zehirlenmelere neden olmaktadır. Tüketicilere şu uyarıda bulundu: “Bu nedenlerden dolayı tüketicilerin bandrolsüz içki tüketmemeleri, içkileri orijinal şişelerinde almaları ve çok ucuza satılan alkolleri tüketmemeleri yaşamları için son derece önemlidir.”
Sahte İçki Nasıl Anlaşılır?
Prof. Dr. Artık, sahte içkilerin tadından veya kokusundan ayırt edilmesinin mümkün olmadığını belirtti ve bu ayırımın yalnızca özel analiz cihazları kullanılarak yapılabileceğini söyledi. Bu nedenle, gıda güvenliği ve sağlık açısından tüketicilerin alkol tüketiminde son derece dikkatli olmaları gerektiğini ekledi. “Tüketiciler asla açık ambalajda rakı tüketmemeli ve lokantalarda içki ambalajlarının açılıp açılmadığını kontrol etmelidir.”
Açık Gelen Şişelerden Şüphelenin
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı Doç. Dr. Şule Özbilgin, sahte içkilerin ne kokusundan ne de tadından ayırt edilebileceğini, bu nedenle açık gelen şişelerden şüphelenilmesi gerektiğini vurguladı. Özbilgin, içki şişelerindeki barkod ve etiketlerin önemli ipuçları verdiğini, orijinal ürün takip sisteminin kurulması gerektiğini belirtti. Son yapılan girişimlerle ülkemizde ‘Tütün ve Alkollü İçki Mamullerinde Ürün İzleme Sistemi (ÜİS)’ sayesinde alkollü içecekler hakkında her türlü bilgiye ulaşmanın mümkün olduğunu söyledi.
Metil Alkolün Hayati Tehlikeleri
Doç. Dr. Şule Özbilgin, sahte alkolün hayati zararları hakkında şunları ifade etti: “Hayati zararlar beyin ve santral sinir sisteminden başlayarak tüm vücudu etkiler. Bilinç bulanıklığı, denge ve hareket bozuklukları, baş ağrısı, bulantı, kusma, şiddetli karın ağrısı, sırt, kol ve bacaklarda ağrı, görme bozukluğu ve sonunda körlük, tedavi edilmediği takdirde metabolik asidoz, koma ve solunum durmasına neden olarak ölümle sonuçlanabilir.” Alınan metil alkol miktarına bağlı olarak 4-15 mililitre dozda körlük ve 15-100 mililitre dozda ölüm gerçekleşebilir.
Şüphe Durumunda Ne Yapılmalı?
Klinik Toksikoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Leyla İyilikçi Karaoğlan, sahte içki içtiğinden şüphelenen bir kişinin yapması gerekenleri şu şekilde sıraladı: “Kişinin böyle bir şüphesi varsa, en yakın hastaneye başvurup durumu bildirmesi gerekir. Bu aslında bir çeşit zehirlenme vakasıdır ve bu durum ‘alkolle zehirlenme’ olarak adlandırılır. Zehir Danışma Merkezleri ile yoğun bakım hekimleri ile konsülte ederek hastanın sistematik olarak muayene edilmesi, kan alkol düzeyi ve laboratuvar sonuçlarının ayrıntılı olarak incelenmesi gerekmektedir.”
Kurtulsa Bile Kalıcı Hasarlar Olabilir
Acil Tıp Uzmanı Dr. Yunus Emre Erdoğan, yoğun bakıma kaldırılan kişilerin hayatta kalma şansının metanol miktarına ve müdahalenin ne kadar hızlı yapıldığına bağlı olduğunu belirtti. Ancak yüksek dozda metanol alımının genellikle ölümcül olabileceğini ifade etti. “Metil alkol zehirlenmesi nedeniyle yoğun bakımda yatan hastalarda ölüm oranı yüzde 30-50 arasında değişebilir. Kurtarılan hastalarda bile kalıcı görme kaybı, organ hasarı veya nörolojik problemler gibi uzun vadeli komplikasyonlarla karşılaşılabilir.”
