Rize’de Karakovan Bal Yetiştiriciliği Geleneği
Rize’de, karakovan bal yetiştiriciliği, köklü bir geleneği yaşatmaya devam ediyor. Bu gelenekte, ağaç kütüklerinin içleri oyulup, yalnızca arıların girebileceği boşluklar bırakılarak, ormanlık alanlarda ağaç dallarına yerleştiriliyor.
6 Ay Süresince Müdahale Edilmiyor Yaklaşık altı ay boyunca hiç müdahale edilmeyen bu kovanlar, ağustos ayı geldiğinde açılarak, bal hasadı yapılıyor. Bu süreç, arıların doğasına tamamen uygun bir şekilde, doğal ortamlarında bal üretmelerini sağlıyor.
Tamamen Doğal ve Katkı Maddesi İçermeyen Bir Ürün Karakovan balı, hiçbir katkı maddesi eklenmeden, arıların tamamen doğal ortamda ürettiği bir bal türüdür. Ancak, üretiminin zahmetli olması nedeniyle, yeni nesil arıcılar tarafından pek tercih edilmiyor.
Fenni Arıcılığın Yayılmasıyla Azalan Gelenek Fenni arıcılığın gelişimi ve yaygınlaşmasıyla birlikte, yöre kültürünün önemli bir parçası olan karakovan bal üretimi geleneği de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor.
Fındıklılı Karakovan Bal Üreticisi Hamdi Uzunhasanoğlu, arılara çocukluğundan beri duyduğu sevgi ile bağlandığını belirtiyor. “Dedelerimiz de karakovan yapmıştı. Bu yüzden karakovan arıcılığının tüm inceliklerini biliyorum. Ben karakovansız asla yapamam çünkü bunun zevki hiçbir şeye benzemez,” diyor.
Uzunhasanoğlu, geçmişte çok sayıda karakovanının olduğunu ve ormana çıkarmanın, yer yapmanın ve ağaca yerleştirmenin büyük emek gerektirdiğini vurguluyor. “Artık bunun üstesinden gelemiyorum. Şu an sadece 15 tane kovan yerleştirdim ormana. Yeni nesil fenni arıcılığa yöneldiği için karakovan sayısı giderek azalıyor,” şeklinde ekliyor.
Köyünde yerleştirdiği kovanlarda arılar oğul verdiğinde, kimin bahçesine giderse oranın sahibi olduğunu, asla geri almadığını belirtiyor. “Bu köydeki tüm arılar benim kovanlarımdan giden oğullardır. Yeter ki insanlar arıcılıkla uğraşsın, arı oğulları onlara hediyem olsun,” diyor.
Karakovan Balının Özellikleri ve Faydaları
Karakovan balı, eski Osmanlı dönemlerinde şifahanelerde ilaç olarak kullanılıyordu. Üretimi diğer ballara göre daha fazla uğraş ve emek gerektiren bir bal türüdür.
Karakovan balının en önemli özelliği, içerdiği şeker miktarının ‘0’ olmasıdır. Arılar, peteklerini kendileri üretmekte ve bu sayede bal, süzülmeden tüketilmektedir. Bu durum, balın yanı sıra daha fazla polen alımını da sağlar.
Karakovan balının sağlık açısından birçok faydası bulunmaktadır. Balgam söktürücü etkisi ile öksürüğü kesmede yardımcı olurken, aynı zamanda karaciğeri ve akciğerleri temizlemeye destek olmaktadır.
