Rahim ağzı kanseri, kadınların en sık karşılaştığı kanser türlerinden biridir ve ülkemizde kadın kanserleri arasında 9. sırada yer almaktadır. Her yıl yaklaşık 1.500 kadına rahim ağzı kanseri (serviks kanseri) tanısı konulmaktadır. Bu kanser türünün bulaşma yolları, belirtileri ve tanı yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak son derece önemlidir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Korhan Kahraman, her kadının bilmesi gereken önemli bilgileri paylaşıyor.
1. Rahim Ağzı Kanserinin Sebepleri ve Risk Faktörleri
Rahim ağzı kanserinin en önemli nedeni İnsan Papilloma Virüsü’nün (HPV) neden olduğu rahim ağzı enfeksiyonlarıdır. HPV, cinsel yolla bulaşan bir virüs olduğu için cinsel yaşam biçimi ile doğrudan ilişkilidir. Özellikle erken yaşta cinsel ilişki (21 yaşından önce), çok eşlilik ve HPV taşıyıcılığı yüksek erkeklerle ilişki, HPV enfeksiyonu riskini artırmaktadır. Diğer risk faktörleri arasında:
- 3’ten fazla doğum sayısı
- Sigara kullanımı
- Rahim ağzının diğer enfeksiyonları
- Vücudun bağışıklık sisteminin zayıflığı
- Düşük sosyo-ekonomik düzey
- Erken yaşta ve uzun süreli doğum kontrol ilacı kullanımı
2. HPV’nin Rahim Ağzı Kanserine Etkisi
Her HPV tipi rahim ağzı kanserine yol açmaz; ancak yaklaşık 15 tip HPV’nin kanserle ilişkili olduğu bilinmektedir. Özellikle HPV 16 ve 18, kanser gelişiminde en sık rastlanan tiplerdir. HPV, enfekte bireylerle cinsel temas yoluyla bulaşabilir. Enfekte bireylerle cinsel ilişki yaşayanların yaklaşık %66-70’ine virüs geçiş yapmaktadır. Ancak çoğu HPV enfeksiyonu, vücudun bağışıklık sistemi tarafından 1-2 yıl içinde ortadan kaldırılmaktadır. Kalıcı enfeksiyon gelişme riski ise yalnızca %10 civarındadır. Yüksek riskli HPV, işgal ettiği hücrelere genetik yapısını aktararak kanser öncüsü lezyonların gelişimine neden olmaktadır.
3. Korunma Yöntemleri
Rahim ağzı kanserinden korunmanın en önemli yollarından biri, rahim ağzından alınan hücre örneklerinin incelendiği tarama testleridir. Pap-smear testi olarak bilinen bu yöntem, uygulandığı ülkelerde rahim ağzı kanseri görülme sıklığını %70 oranında azaltmıştır. Ayrıca, HPV aşıları da korunma yöntemleri arasında yer almaktadır.
4. HPV Aşıları ve Güncel Durum
Günümüzde 2 farklı tip HPV aşısı bulunmaktadır. Dörtlü aşı, HPV 6, HPV 11, HPV 16 ve HPV 18 tiplerine karşı koruma sağlamaktadır. Bu aşı, rahim ağzı kanserlerinin %70’inden sorumlu olan HPV 16 ve 18 ile genital siğillerin %90’ından sorumlu HPV 6 ve 11’e karşı etkilidir. İkincisi ise yalnızca HPV 16 ve 18 için geliştirilen ikili aşıdır. Her iki aşının da öncül lezyonların ve kanserin gelişimini %90 oranında engellediği gösterilmiştir. Aşılama için en ideal dönem, 11-12 yaş arasındadır ve 26 yaşına kadar önerilmektedir.
5. Kadınların Dikkat Etmesi Gereken Belirtiler
Rahim ağzı kanserinin büyük bir kısmı erken evrede belirti vermez. Ancak belirtiler ortaya çıktığında en sık görülen şikayet vajinal kanamalardır. Bu kanamalar, adet döneminin dışında ya da cinsel ilişki sırasında meydana gelebilir. Menopoz dönemindeki kadınlarda ise kanama, diğer kanser türlerini düşündürebilir, ancak rahim ağzı kanseri de bu duruma neden olabilir.
6. Tedavi Yöntemleri
Rahim ağzı kanseri tedavisinde iki ana yöntem bulunmaktadır. Birincisi cerrahi tedavi olup, erken evredeki hastalar için rahmin ve çevre yapılarının çıkarılmasını içermektedir. Bazı hastalar için ameliyat sonrası radyoterapi ve kemoterapi de uygulanabilmektedir. İkinci tedavi yöntemi, radyoterapi ve eş zamanlı kemoterapi ile tedavi edilmektedir; genellikle cerrahinin mümkün olmadığı ileri evre hastalar için tercih edilmektedir.
7. Anne Olma İhtimali
Rahim ağzı kanseri, üreme çağındaki kadınlarda daha sık görüldüğünden, bu kadınlar için tedavi seçenekleri özel bir önem taşımaktadır. Bazı hastalar için sadece rahim ağzı ve lenf bezlerinin alınması sağlanarak doğurganlık korunabilir. Ancak bu ameliyatın uygulanabilmesi için hastanın uygunluk kriterlerine uygun olup olmadığının titiz bir değerlendirilmesi gerekmektedir.
8. En İyi Tedavi Yöntemi Hangisi?
Günümüzde laparoskopik yöntem, jinekolojik ameliyatlar için yaygın olarak kullanılmaktadır. Laparoskopi, büyük kesikler olmaksızın, milimetrik deliklerden yapılan bir cerrahi tekniktir. Bu yöntem, hastaların daha az ağrı çekmesini, daha hızlı taburcu olmasını ve normal yaşamlarına daha çabuk dönmelerini sağlamaktadır. Robotik cerrahi ise 3 boyutlu görüntüleme ile cerrahın daha kolay ve hassas bir şekilde ameliyat yapmasına olanak tanımaktadır.
Tarama Testlerinin Önemi
21 yaşından sonra tüm kadınların rahim ağzı kanseri tarama programlarına katılması gerekmektedir. Amerikan Obstetrisyen ve Jinekologlar Birliği ve Amerikan Kanser Cemiyeti gibi kuruluşların önerilerine göre, 21-29 yaş arası kadınların üç yılda bir smear testi, 30 yaş ve üzerindeki kadınların ise 5 yılda bir smear testi ile birlikte HPV testinin yapılması önerilmektedir. Tarama programlarının 65-70 yaşına kadar sürdürülmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Ülkemizde halen yıllık smear testleri ile tarama yapılmaktadır ve tüm kadınların düzenli jinekolojik muayeneleri ihmal etmemesi gerektiği hatırlatılmaktadır.
