Erzincan İl Sağlık Müdürlüğü, rahim ağzı kanseri ile ilgili önemli bilgilere dikkat çekmektedir. Bir ülkede rahim ağzı kanserine bağlı ölümlerin önlenmesi, o ülkenin sağlık hizmetlerinin gelişmişliği ve kadına verilen değerin bir göstergesidir. Rahim ağzı kanseri, tarama yöntemleri ile erken tanı alındığında hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük ölçüde azaltılabildiği kanıtlanmıştır. Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı, rahim ağzı kanseri taramalarını kapsamlı sağlık programlarının bir parçası haline getirmiş ve bu süreçte büyük başarılar elde etmiştir.
Her yıl Ocak ayı, Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı olarak belirlenmiş olup, dünya genelinde bu hastalığa dikkat çekmek amacıyla farkındalık etkinlikleri düzenlenmektedir. Ülkemizde de bu etkinlikler tüm illerde gerçekleştirilmektedir. Tarama programları tanıtılarak halkın bu konuda bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir.
Rahim Ağzı Kanseri Neden Önemli?
Rahim ağzı kanseri, önlenebilir bir hastalıktır. Erken teşhis edildiğinde, yüksek oranda tedavi edilebilen bir kanser türüdür.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- 30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların varlığı.
- Çok sayıda doğum yapmak ve ilk doğumu erken yaşta gerçekleştirmek.
- Erken yaşta (16 yaş öncesi) cinsel ilişkiye başlamak.
- Birden fazla cinsel partner ile ilişki içinde olmak.
- Sigara içmek.
- Düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak.
- Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) hastalıkları.
Belirtileri Nelerdir?
Rahim ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermez. Ancak pelvik muayene, Pap Smear testi ve HPV testleri ile erken dönemde tespit edilebilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri ile karşılaşırsanız, derhal bir sağlık uzmanına başvurmalısınız:
- Vajinal akıntıda artma ya da alışılmadık türde değişiklikler.
- Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarında ağrı.
- Yorgunluk, kilo kaybı veya iştahsızlık.
- Bir veya iki bacakta şişkinlik.
- İdrar yaparken ağrı.
- Normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama.
- Normalden daha uzun süren veya daha ağır olan adet kanaması.
- Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama ya da ağrı.
- Menopoz sonrası kanama izlenmesi.
Erken Teşhis
Tarama ve erken teşhis ile tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında oldukça geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri, HPV ile ilişkili olarak ortaya çıkan en yaygın kanser türlerinden biridir. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri, HPV enfeksiyonu nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca, kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden olabilmektedir. HPV’nin tespiti, rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklerin erken dönemde belirlenmesini sağlayarak, kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır.
Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın olarak kullanılmaktadır:
- HPV Testi: Rahim ağzındaki hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (Human Papilloma Virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespit edilmesini sağlar.
- Pap Smear Testi: Uygun şekilde tedavi edilmediğinde rahim ağzı kanserine dönüşebilecek prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre değişiklikleri) tespit etmeye yönelik bir testtir.
Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup genellikle aynı anda yapılmaktadır. Rahim ağzı kanseri, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde uygulanan Ulusal Kanser Tarama Programı çerçevesinde, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap testi uygulanmaktadır.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları; Toplum Sağlığı Merkezleri’nin bağlı birimi olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) ücretsiz olarak gerçekleştirilmektedir.
Tedavi
Erken dönemde teşhis edildiğinde, ek başka bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan tümör cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer hastalık daha ileri bir evredeyse, kemoterapi ve radyoterapi uygulanmaktadır. Hangi tedavinin kime ve nasıl uygulanacağı, hastalığın evresine göre değişiklik göstermektedir.
Korunma
HPV’nin en çok kanser yapma potansiyeline sahip tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklarına aşı yapılmasını önermektedir. Ayrıca, 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak, güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak, cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak ve erkeklerin sünnet olması gibi önlemler de alınmalıdır. Sigara kullanmamak, rahim ağzı kanseri riskini azaltan önemli bir faktördür.
