Rahim Ağzı Kanseri ve Önlenmesi Hakkında Bilgiler
Rahim ağzı kanseri, önlenebilir bir hastalık olarak dikkat çekmektedir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Banu Öndeş, rahim ağzı kanserinin erken teşhis edilmesi durumunda %100 tedavi edilebileceğini vurgulamaktadır. Serviks kanseri, rahmin alt kısmını etkileyen bir kanser türüdür. Serviks, rahmin vajinaya açılan ve doğum sırasında genişleyen bölümüdür.
TÜRKİYE’DE EN ÇOK GÖRÜLEN HPV TİPLERİ
Serviks kanseri; uzun süreli, inatçı yüksek riskli Human Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonu sonucunda gelişmektedir. HPV enfeksiyonu oldukça yaygındır ve cinsel aktif kadınların yaklaşık yarısı yaşamları boyunca HPV enfeksiyonu ile karşılaşmaktadır. Serviks kanserine yol açabilen yaklaşık 15 HPV tipi “yüksek riskli HPV” olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’de, HPV tip 16 ve 18, servikal kanserle en sık ilişkili iki yüksek riskli HPV tipidir.
HPV enfeksiyonu, erken yaşta (16 yaşından önce) ilk cinsel ilişki, birden fazla cinsel partner, sigara içimi, sağlıksız beslenme alışkanlıkları (meyve ve sebzelerin az tüketilmesi), yüksek doğurganlık sayısı ve düşük sosyo-ekonomik düzey gibi faktörlerle ilişkilidir. Tüm bu etkenler, rahim ağzı kanseri riskini artırmaktadır.
KANSER BELİRTİ VERMEDEN İLERLİYOR
Dr. Öndeş, serviks kanserinin erken evrelerinde genellikle belirti vermediğini ve en erken bulgunun rutin jinekolojik muayene sırasında ortaya çıktığını ifade etmektedir. “Muayene sırasında yapılan Pap smear veya HPV testlerinin anormal sonuç vermesi, rahim ağzı kanseri tanısını koymayı kolaylaştırmaktadır.” Serviks kanseri yavaş bir şekilde gelişir ve belirtisiz dönem yıllar sürebilir. Kanser öncesi dönemde tedavi şansı %100’e yakındır.
Serviks kanserinin en önemli belirtisi ilişki sonrası kanamadır. Diğer belirtiler arasında düzensiz adet dönemleri, anormal vajinal kanama, cinsel ilişki sırasında ağrı, sırt, bacak veya kadın cinsel organı bölgesinde ağrı, yorgunluk, kilo kaybı, iştah kaybı, vajinal rahatsızlık veya kötü kokulu akıntı, tek bacakta şişlik, idrar yaparken ağrı ve sürekli sulu, pembe veya soluk vajinal akıntı bulunmaktadır. Tarama ve erken teşhis ile tam tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanser kaynaklı ölüm nedenleri arasında oldukça gerilerde yer almaktadır.
ERKEN YAŞTA AŞI KORUYOR
Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9 ila 14 yaşındaki kız ve erkek çocuklarına aşılama yapılmasını önermektedir. HPV aşısı, 9 ila 14 yaş arası için 2 doz, 14 ila 26 yaş arası için ise 3 doz şeklinde tavsiye edilmektedir. Günümüzde, HPV’nin en fazla kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve yüksek koruma sağlayan aşılar mevcuttur. HPV aşısı canlı bir aşı değildir; rekombinant bir aşıdır ve mikro organizmanın tamamı yerine küçük bir parçasını içermektedir. Rahim ağzı kanserinde cerrahi, ışın tedavisi (radyo terapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) gibi çeşitli tedavi seçenekleri bulunmaktadır.
KORUNMA YOLLARI
Dr. Öndeş, rahim ağzı kanserinin erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebildiğini ve ölümün tamamen engellenebileceğini belirtmektedir. Sözlerine şöyle devam etmektedir: “30 yaşından itibaren düzenli olarak tarama testlerini yaptırmak, güvenli cinsel ilişki hakkında eğitim almak, sigara kullanmamak ve sebze-meyve açısından zengin bir beslenme alışkanlığı geliştirmek, rahim ağzı kanseri riskini azaltabilir.” Bugün, rahim ağzı kanserinin %99.9’unun HPV enfeksiyonu nedeniyle oluştuğu bilinmektedir.
HPV’nin erken tespiti, rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret etmekte ve kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır. Günümüzde HPV testleri, rahim ağzı kanseri taramasında önemli bir yer tutmaktadır. HPV testi, rahim ağzı hücrelerinde virüsün tespit edilmesine dayanan bir testtir. Ülkemizde ulusal kanser tarama standartlarına göre, 30-65 yaş grubundaki her kadın 5 yılda bir HPV testi ile taranmakta ve pozitif çıkan olgular Pap smear ile yeniden değerlendirilmektedir. Pap smear testi, dökülen rahim ağzı hücrelerinin toplanıp incelenmesi esasına dayanan bir testtir.
HPV testi ve smear alma işlemleri oldukça basit ve ağrısızdır. Anormal Pap smear sonuçları elde edildiğinde, kolposkopi adı verilen özel bir yöntemle rahim ağzı büyütülerek ve özel kimyasallar kullanılarak incelenir. Gerektiğinde biyopsi de alınabilir. Ayrıca, sadece rahim ağzı kanserleri için değil, yıllık rutin kontroller birçok kanser türü ve diğer hastalıkların erken tespitinde büyük önem taşımaktadır. Bu sayede, tedavi süreçleri daha kolay ve etkili bir şekilde yürütülebilmektedir.
