Prof. Dr. Dilhan Eryurt: Türk Bilim Dünyasının Öncüsü
Prof. Dr. Dilhan Eryurt, 1969 yılında Ay’a inilmesine katkılarından dolayı ‘NASA Apollo Başarı Ödülü’ne layık görülmüştür. Bu anlamlı ödül, onun Güneş ve yıldızların evrimi üzerine yaptığı çalışmaların bir nişanesi olarak tarihe geçmiştir. Eryurt, basında yer alan bir fotoğraf karesinde ABD’li meslektaşlarıyla birlikte görünmektedir.
Türk bilim insanı Eryurt, 60 yıl önce Güneş’in ve yıldızların evrim süreçlerine katkıda bulunarak, NASA’da görev alan ilk Türk kadın olma unvanını kazanmıştır. Ay’a İniş Projesi’ne verdiği destek ve katkılar, onu bu ödüle layık kılan önemli faktörlerdir. 1961-1973 yılları arasında NASA’da görev alarak bu kurumdaki ilk Türk kadın bilim kodu olarak, önemli bir ilke imza atmıştır. Aynı zamanda Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)’nde astrofizik anabilim dalını kurmuş ve 1988-1993 yılları arasında ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığını yürütmüştür.
Nasa’da Çalışan İlk Türk Kadını
Eryurt, 1961-1973 yılları arasında NASA’da görev yaparak, bu prestijli kurumdaki ilk Türk kadın bilim insanı olmuştur. Eğitimine 1959 yılında Uluslararası Atom Enerji Ajansı’nın bursuyla Kanada’da başlamış ve burada iki yıl boyunca farklı çalışmalar gerçekleştirmiştir. Ardından ABD’ye geçerek, çeşitli üniversitelerde görev almış, sonrasında ise NASA’ya bağlı Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’nde Güneş’in tarihi üzerine kapsamlı araştırmalar yapmıştır.
Enstitüdeki Kadın Astronom
Eryurt, Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’nde görev yaptığı dönemde, bu kurumdaki tek kadın astronomdu. Ay’a iniş için yaptığı kıymetli çalışmalar sonucunda 1969 yılında Apollo Başarı Ödülü ile onurlandırılmıştır. Ne yazık ki, Eryurt, 13 Eylül 2012’de Ankara’da geçirdiği bir kalp krizi sonucunda hayata veda etmiştir.
Google, geçtiğimiz Temmuz ayında Eryurt’u anmak için özel bir Doodle hazırlamıştır.
Bilim Dünyasında İz Bırakan Bir İsim
Prof. Dr. Erhan Karaesmen, gazetemizin Olaylar ve Görüşler köşesinde Eryurt hakkında şunları yazmıştır: “Apollo Projesi’nin uygulamaya geçmesiyle birlikte gözlem ve bulguların değerlendirilmesi aşamasında bir üst yönetici olarak yine oradaydı. Benzersiz alçakgönüllülüğü, aileden gelen geniş kültürü ve yaşam terbiyesi, onun NASA gibi prestijli bir kurumu, büyük bir övünç kaynağı haline getirmeden bir kenarda tutmasını sağladı.” Ayrıca, bir üstün bilim insanına saygı sunuşu notlarında, kendi yaratıcı zekâsının, ailesi ve özellikle Atatürk dönemi aydını olan Abidin Ege tarafından büyük ölçüde desteklendiğini belirtmiştir. Abidin Bey’in 1940’larda yazdığı cesaretlendirici mektup, yıllar sonra ODTÜ Matematik Bölümü mezunlarından Melek Şener’in teyzesinin anısına düzenlenmiş bir etkinlikte okunmuş ve katılımcılarda derin bir duygusal etki yaratmıştır.
Prof. Dilhan Eryurt, NASA’daki Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’nde bir meslektaşı ile Apollo görevi üzerine tartışırken, 1960’lar.
Kısaca, gök bilimi ve uzay bilimi ile tanımlanan astrofizik, oldukça karmaşık ve ileri bir bilim dalıdır. Dilhan Eryurt’un, uluslararası alanda ve Türkiye’deki bilim camiasında sahip olduğu saygınlık, matematiksel çözümleme konusundaki ustalığından kaynaklanmaktadır.
