Premenstrüel Sendrom (PMS) Nedir?
Adet döneminin ikinci yarısında ortaya çıkan fiziksel ve duygusal değişikliklerle karakterize edilen Premenstrüel Sendrom (PMS), birçok kadının yaşamında sıkça karşılaştığı bir durumdur. Adet kanaması yaklaşırken, kadınların yaklaşık %75’inde değişen hormon seviyeleri nedeniyle bu şikayetler meydana gelir. Çoğu kadın için bu belirtiler hafif düzeyde olsa da, bazı kadınlar için PMS oldukça rahatsız edici ve şiddetli olabilir.
Premenstrüel Sendrom Belirtileri Nelerdir?
PMS, kişinin sosyal yaşamını büyük ölçüde etkileyebilen karmaşık bir sendromdur. Hem fiziksel hem de duygusal belirtiler gösterebilir. Yapılan araştırmalar, farklı kültürlerdeki kadınların PMS ile farklı şekillerde başa çıktığını ortaya koymaktadır. Örneğin, Uzakdoğulu kadınlar genellikle fiziksel ağrı şikayetleri yaşarken, Batı toplumlarındaki kadınlar sıklıkla depresyon ve anksiyete sorunları ile karşılaşmaktadır.
Premenstrüel Sendromun Fiziksel Belirtileri:
- Memelerde hassasiyet ve dolgunluk hissi,
- Sindirim sistemi bozuklukları (özellikle adet öncesi kabızlık veya ishal),
- Kas ve eklem ağrıları,
- Genel halsizlik ve yorgunluk,
- Diş eti kanamaları,
- Denge bozuklukları,
- Sıcak basmaları,
- Uykusuzluk veya uyku düzensizlikleri,
- Renk ve kokuya karşı aşırı hassasiyet,
- Baş ağrısı ve migren atakları.
Premenstrüel Sendromun Duygusal Belirtileri:
- Duygusal hipersensitivite ve aşırı duyarlılık,
- Sinirlilik ve huzursuzluk,
- Endişe, kaygı ve korku hisleri,
- Konsantrasyon bozukluğu ve dikkat dağınıklığı,
- Huzursuzluk ve gerginlik duyguları,
- Hafif hafıza kaybı,
- Sosyal geri çekilme ve yalnızlık hissi,
- Libido değişiklikleri,
- Ağlama krizleri ve duygusal patlamalar,
- İştahta dalgalanmalar.
PMS Neden Olur?
PMS’nin nedenleri arasında hormonal dengesizliklerin, özellikle östrojen ve progesteron seviyelerinin rol oynadığına dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Ayrıca, sinir iletiminde etkili olan GABA ve serotonin hormonları da bu sendromun gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir. Ek olarak, aşağıdaki faktörler de PMS’nin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir:
- Vitamin eksiklikleri (özellikle A ve B vitaminleri),
- Vücutta aşırı sıvı tutulumu,
- Mineral eksiklikleri (özellikle magnezyum ve çinko),
- Hormonal seviyelerdeki ani değişiklikler,
- Prostaglandin ve nörotransmitter gibi kimyasalların dengesizliği.
PMS En Çok Kimlerde Görülür?
PMS, genellikle 30-45 yaş arasındaki kadınlarda daha sıklıkla gözlemlenir. Ailevi yatkınlık söz konusu olsa da, sosyal sınıf veya etnik köken açısından belirgin bir farklılık göstermemektedir.
PMS Nasıl Teşhis Edilir?
PMS teşhisi konulabilmesi için, kişinin aşağıdaki kriterleri karşılaması gerekmektedir:
- Belirtiler düzenli olarak adet döngüsü sırasında ortaya çıkmalı ve kaybolmalıdır,
- Adet döneminin başlamasından üç gün sonra belirtiler kaybolmalıdır,
- Belirtiler, en az üç adet döngüsünde ardışık olarak görülmelidir,
- Belirtiler, iş yaşamı, sosyal hayat ve kişisel ruhsal denge üzerinde olumsuz etki yaratacak kadar şiddetli olmalıdır.
PMS Nasıl Tedavi Edilir?
PMS tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri oldukça önemlidir. Hafif veya orta şiddetteki belirtiler için ilaç tedavisinin yanı sıra, aşağıdaki önlemler de faydalı olabilir:
- Az az ve sık sık yemek yemenin şikayetleri azalttığına dair araştırmalar bulunmaktadır.
- Adet öncesi dönemde taze meyve ve sebze tüketimi teşvik edilmelidir.
- Kırmızı et ve doymuş yağlardan uzak durulması önerilmektedir.
- Katkı maddesi içeren gıdaların tüketilmemesi sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.
- Anormal adet düzensizlikleri ve şiddetli adet sancıları olan kadınlar için doğum kontrol hapları kullanılması faydalı olabilir.
- Doktor gözetiminde GnRH analogları gibi ilaçlar da tedavi seçenekleri arasında yer alabilir.
- PMS tedavisinde tüm yöntemler denenmişse ve sonuç alınamamışsa, son çare olarak rahmin alınması yöntemi düşünülebilir.
- Günlük kalsiyum ve magnezyum alımının artırılması belirtilerin azaltılmasında etkili olmaktadır.
- Egzersiz yapmayan kadınlarda PMS’nin daha sık görüldüğü göz önüne alındığında, fiziksel aktivite ve düzenli egzersiz yapmak da önemlidir.
