Göğüs kafesi biçim bozuklukları beş ana kümede incelenebilir; pektus ekskavatum (Kunduracı Göğsü), pektus karinatum (Güvercin Göğsü), Poland sendromu, sternal füzyon defektleri, displazi ve distrofiler. En sık görüleni ise pektus ekskavatumdur. (Kunduracı Göğsü)
Pektus ekskavatum, kaburgaların kıkırdak kısmının olağandışı gelişiminden kaynaklanan ve sternumun da (iman tahtası kemiği) buna eşlik etmesi ile göğüs ön duvarının içe yanlışsız çökmesi sonucu gelişir. 300-400 canlı doğumda bir görülür. Erkeklerde daha sıktır, asimetrik deformite sıktır, genelde sağ taraf daha çöküktür, sternumda rotasyon mevcut olabilir.
Nedeni hala meçhuldür. Doğuştan kalp hastalıkları yahut ortopedik hastalıklarla birlikte de görülebilir. Ergenlik periyodunda daha bariz hale gelir. En sık eşlik eden anomali skolyozdur ve olguların yaklaşık %25’inde görülür. Daha az sıklıkta ise konjenital kardiyak anomaliler ve astım eşlik edebilir. Genetik geçiş gösterilememiştir lakin hastaların %40’da aile hikayesi vardır.
Pektus ekskavatum bariz bir semptom vermez, çoklukla kozmetik ve psikososyal meşakkatlere yol açar. Bu nedenle deformitesi bulunan herkesin ameliyat olması gerekmez.
Ameliyat konusunda daha objektif bir karar verebilmek için geliştirilen pektus indeksi hesaplanabilir. Çekilen toraks tomografisinde göğüs yan çapı, ön-arka uzaklık ölçümüne bölünür. Cerrahi endikasyon için eşik bedel 3.25 olarak kabul edilir. Pektus indeksinin 3.25’ten büyük olduğu olgularda cerrahi düzeltme yapılmasını öneren muharrirler bulunmakla birlikte indeks hesaplayarak ameliyat endikasyonu koymak standart uygulama değildir. Kalp yahut akciğer basısı ve kalbin çok yer değiştirmesi, teneffüs kapasitesinde azalma, kalp kapak bozukluğu, kalp ritim düzensizliği üzere durumlar da ameliyat kararı alınmasına yardımcı olabilir fakat bunlar az durumlardır.
Ameliyatın zamanlamasıyla ilgili değişik görüşler vardır. En ülkü yaş aralığı ergenlik devri yani 10-15 yaş ortası olarak kabul edilir. Bu devirde göğüs kafesi hala esnektir ve düzgünleşme daha çabuk olur. Daha erken yaşlarda da ameliyat yapılabilse de çocuğun ergenlik periyodunda beden süratli gelişirken nüks mümkünlüğü artar. İleri yaşlarda da uygulanabilir, fakat göğüs kafesi esnekliğini yitirdiğinden operasyon daha zordur ve kullanılan bar sayısı daha fazla olabilmektedir. En başarılı sonuçlar simetrik deformiteli olgularda alınır.
Pektus ekskavatumda klasik düzeltme ameliyatı “Ravitch” tekniği ile yapılan açık cerrahidir. Bu teknikte göğüs ön duvarına yapılan 10-20 cm’lik bir kesi ile yapılır. Son vakitlerde daha çok kullanılan ve kozmetik açıdan daha çok tercih edilen yol ise “minimal invaziv pektus ekskavatum onarımı”dır (MIRPE, NUSS prosedürü). Bu teknik 1987 yılından beri kullanılmaktadır ve sonuçlar muteberdir. Hal verilen nikel-çelik alaşımı bir bar, videotorakoskopi yardımıyla sternum kemiğinin ardında açılan plana yerleştirilir. Hal verilmiş olan barın kronik basısıyla deformite düzelir, uygun mühlet sonunda (genellikle 3 yıl) bar çekilir. Kullanılan pektus barı nikel-çelik alaşımı olup, nikel alerjisi hikayesi olan olgularda kullanılması uygun olmaz. Bu olgularda titanyum barlar tercih edilebilir. Ameliyat öncesi devirde nikel alerjisini tespit etmek için alerji hikayesi sorgulanır, gerekirse deri testi yapılır.
Hastalar ameliyat sonrası 4-5. günde taburcu edilebilirler. İki hafta istirahat önerilir, daha sonra günlük yaşantılarına dönebilirler. Hastaların bir ay müddetince yan yatmaktan kaçınmaları, birinci 3 ayda ise etkin spordan uzak durmaları önerilir.
Nuss ameliyatında insizyonun yanda ve küçük olması, ameliyat mühleti ve kanama ölçüsünün çok az olması tekniğin kıymetli avantajlarıdır. Muvaffakiyet oranı ve hasta memnuniyeti yüksektir (%95-%98), komplikasyon oranı düşüktür. Bar çoklukla 3 yıl sonunda alınır.
Ameliyata alternatif olarak vakum çanı kullanılabilir. Her gün kullanma ihtiyacının olması, sıkça ağrı, kızarıklık, hassasiyet yapması sonuçların uzun periyodik kullanım sonrasında alınması nedeniyle hastaların birçoğu ameliyat olmayı tercih etmektedir.
Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Celalettin Kocatürk
