Palyatif Bakım Nedir?
Şifanın mümkün olmadığı terminal dönemde hastayı rahatlatacak ve yaşam kalitesini en yüksek düzeyde tutacak bir tedavi yöntemi olan palyatif bakım, tıbbın gelişimiyle birlikte özellikle son yıllarda daha yaygın bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 1980’lerde “tedavilere yanıt alınamayan hastaların bütüncül bakımı” olarak tanımlanan palyatif bakım, 2002 yılında güncellenen tanımıyla “yaşamı tehdit eden bir hastalıkla karşılaşan hasta ve ailelerin, hastalığın tanısından ölüme kadar olan süreçte ağrı ve semptomların erken tanılanması ve giderilmesi, psikososyal ve manevi destek sağlanarak yaşam kalitelerinin artırılması” olarak açıklanmaktadır.
Palyatif Bakımın Amacı ve Önemi
Palyatif bakım, kanser gibi ciddi veya ilerleyici hastalıklara sahip bireylere ve onların yakınlarına, hastalığın tanı anından itibaren tüm süreç boyunca sunulan, yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen bir tedavi yaklaşımıdır. Bu bakıma ihtiyaç duyan kişilerin günlük aktivitelerini sürdürebilmeleri veya geçimlerini sağladıkları işlerine devam edebilmeleri, hastalık sürecinin sıkıntılarını en hafif şekilde atlatabilmeleri için gereken destek, palyatif bakım ile sağlanır.
Palyatif bakım, hastanın diğer doktorlarıyla işbirliği içinde çalışan, özel eğitim almış hemşireler ve diğer uzmanlardan oluşan bir ekip tarafından sağlanır. Bu bakım her yaş grubundaki bireyler için ve ciddi bir hastalığın her aşamasında uygulanabilir. Palyatif bakım, uzmanlaşmış bir ekibin gönüllülük esasıyla çalışmasını gerektiren bir süreçtir. Tedavi, hastaların son ana kadar aktif bir yaşam sürmelerine yardımcı olmakla birlikte, hasta yakınlarına da terminal dönemde hasta bakımı konusunda eğitim vererek onların bu sürece aktif katılımlarını teşvik eder.
Palyatif bakımın temel hedefi, hastaların yaşadığı ağrı, depresyon, nefes darlığı, yorgunluk, kabızlık, bulantı, iştah kaybı, uyku güçlüğü ve kaygı gibi semptomları en aza indirmektir. Palyatif bakım, yaşam kalitesini artırmakla kalmaz, aynı zamanda hastalık sürecinin seyrini olumlu yönde etkileyebilir. Unutulmamalıdır ki, 14 Ekim her yıl tüm dünyada bu konunun önemini vurgulamak amacıyla Dünya Palyatif Bakım Günü olarak kutlanmaktadır.
Palyatif Bakımın Odaklandığı Konular ve Hastalıklar
Palyatif bakım, aşağıdaki alanlara odaklanarak hastaların ve yakınlarının yaşam kalitesini artırmayı amaçlar:
- Fiziksel sorunlar: En yaygın fiziksel sorunlar arasında ağrı, halsizlik, iştah kaybı, bulantı, kusma ve nefes darlığı bulunmaktadır. Bu semptomlar, genellikle kanser gibi ciddi ve ilerleyici hastalıklara sahip bireylerde gözlemlenir.
- Duygusal sorunlar: Palyatif bakım, depresyon, kaygı (anksiyete) ve çeşitli korkular gibi duygusal sorunlarla da ilgilenir.
- Günlük hayata dair sorunlar: Hasta ve yakınlarının pratik yaşamını etkileyen sosyal, ekonomik ve yasal konular ile bu konulara bağlı sağlık güvenceleri ile ilgili endişeler de palyatif bakım sürecinde ele alınır.
