Omuz Çevresi Kas Yırtıkları Hakkında Bilgi
Omuz çevresi kas yırtıkları, oldukça yaygın görülen bir sağlık sorunudur. Bu yırtıklar, rotator manşet adı verilen kas grubunda meydana gelir ve iki ana faktör nedeniyle oluşabilir: genç bireylerde genellikle şiddetli bir düşme veya travma sonrası, yaşlı bireylerde ise zamanla gelen aşınma ve yıpranma.
Omuz kas yırtıklarının en belirgin belirtisi ağrıdır. Bu ağrı genellikle omuzun dış kısmından başlayarak kolun ortasına kadar yayılır ve çoğunlukla kolun yukarı kaldırılması sırasında ortaya çıkar. Erken aşamalarda, kol gövdenin yanındayken ağrı hissedilmeyebilir; ancak yüksek bir raftan bir kutu almaya çalışırken aniden beliren ağrı, bu durumun klasik bir örneğidir.
Başka bir belirti ise, kolu yana ve yukarı kaldırırken hissedilen kuvvet kaybı ve güçsüzlüktür. Bu kuvvet kaybı, ağrıdan kaynaklanabileceği gibi, kasın görevini yerine getirememesinden de kaynaklanabilir. Uzun süreli ve tedavi edilmeyen kas yırtıkları, omuz ekleminde aşınma ve eskimeye bağlı artroz (kireçlenme) gelişmesine yol açabilir. Böyle durumlarda istirahat sırasında ağrı oluşabilir ve omuz hareket açıklığında kısıtlamalar görülebilir.
Rotator manşet yırtıkları tam kat veya kısmi olabilir. Her iki durumda da benzer bulgular gözlemlenir; ancak tam kat yırtıklarda kuvvet kaybı daha belirgin bir şekilde hissedilir.
Tanı Yöntemleri
Omuz çevresi kas yırtıklarının tanısı, dikkatli bir muayene ile başlar. Doktor, hastanın geçmişini dinledikten sonra omuz hareket açıklığı, kas gücü ve özel sıkışma testleri gibi bulgulara dikkat ederek muayene yapar. Röntgen grafileri, kemik yapısının durumunu, kas içindeki kireç birikim alanlarını (kalsifik tendinit) ve omuz eklemindeki aşınma veya eskimeyi değerlendirmek için kullanılır. Ancak omuz çevresi kas yırtıklarının tanısında en değerli yöntem manyetik rezonans görüntüleme (MRG)dir.
MRG, yırtığın yerleşimi, boyutları, kasta kullanmamaya bağlı gelişen yağlı dejenerasyonlar ve eklem kıkırdağının aşınmasını ayrıntılı bir şekilde değerlendirir. Kas gücünün değerlendirilmesi amacıyla, omzunuza bir lokal anestezik enjeksiyon yapıldıktan sonra muayene tekrarlanabilir. Deneyimli ellerde ultrason da tanıya yardımcı olabilir. Rotator manşetin değerlendirilmesinde son aşama, artroskopik incelemedir; burada kasın hem alt hem de üst yüzü artroskopik olarak gözlemlenir.
Tedavi Yöntemleri
65 yaş ve üzerindeki hastalarda, kısmi kas yırtığı bulunan bireylerde eğer kas gücü ve omuz hareket açıklığı iyiyse, ilk tedavi genellikle cerrahi olmaz. Bu durumda, anti-inflamatuar ilaçlar, uygun egzersizler ve fizik tedavi yöntemleri ile tedaviye başlanır. Doktorunuzun gerekli gördüğü durumlarda omuza yapılacak tek doz kortizon enjeksiyonları ile ağrı rahatlatılabilir. Ancak ilaç, kortizon enjeksiyonu ve fizik tedaviye rağmen ağrıları devam eden hastalar için cerrahi tedavi bir seçenek haline gelir. İlaç tedavisine yanıt vermeyen kısmi kas yırtıklarında artroskopik tedavi, altın standarttır.
Yırtığın tipine bağlı olarak, yalnızca saçaklanmış bölgenin temizlenmesi ve sıkışmaya yol açan kemik çıkıntılarının tıraşlanması işlemi yapılabileceği gibi, yırtık tam kat hale getirilip onarım da uygulanabilir. Kolda kuvvet kaybı olan hastalarda, genç ve kolunu aktif olarak kullanan bireylerde ve tam kat kas yırtığı bulunan hastalarda cerrahi tedavi gereklidir. Özellikle 1.5 cm’den büyük tam kat yırtıklar, cerrahi olarak onarılmazsa ilerleme riski taşır.
Cerrahi tedavi, yırtığın yerleşimine, boyutuna ve onarılabilirliğine göre artroskopik veya açık yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Onarılması mümkün olmayan yırtıklarda, genç hastalarda başka bir bölgeden alınan kas nakilleri (tendon transferi) yapılabilir. İleri yaştaki bireylerde ve omuz ekleminde ileri derecede kireçlenme (artroz) olan hastalarda omuz protezi ameliyatları gündeme gelir.
Artroskopik Rotator Manşet Onarımı
Artroskopik rotator manşet onarımı, ameliyathane ortamında ve anestezi altında gerçekleştirilen bir prosedürdür. Omuz çevresinde çeşitli noktalardan 1 cm uzunluğunda küçük kesiler açılır. Bu kesiler aracılığıyla yerleştirilen kamera sistemleri ile omuz eklemi ve kas yırtığı bölgesi detaylı bir şekilde incelenir. Eklem içinde var olabilecek diğer sorunlar düzeltildikten sonra, kas yırtığı tazelenir ve kemikten ayrılmış olan bölgeye dikiş çapası adı verilen titanyum implantlarla tutturulur. Genellikle hastanede kalış süresi bir gecedir. Bazı durumlarda, artroskopik cerrahiyi sonlandırıp mini-açık cerrahi adı verilen daha büyük bir kesi ile işleme devam etmek gerekli olabilir.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
Artroskopik rotator manşet onarımı sonrasında, yırtığın boyutu ve onarımın sağlamlığına bağlı olarak 3-6 hafta boyunca bir kol askısı kullanılması gerekebilir. Doktorunuzun önerdiği şekilde, 2-3 haftadan sonra pasif hareketlere (bir başkasının yardımıyla yapılan) başlanabilir. Aktif hareketler ve güç egzersizlerine ise 6. haftadan itibaren geçilecektir. Omuzun tam anlamıyla iyileşmesi ise 6 aya kadar sürebilir. Altıncı haftadan sonra araba kullanmak mümkündür ve zorlayıcı sporlara dönüş altı aydan önce önerilmez.
Tekrar Yırtılma Riski
Rotator manşet onarıldıktan sonra, tamir edilen kasın doku kalitesinin yetersiz olması, hastanın ileri yaşı, uygun olmayan rehabilitasyon, yeniden travma geçirilmesi, kasta yağlı dejenerasyonun fazla olması, sigara kullanımı ve yırtık boyutunun ilk tamir anında çok büyük olması gibi risk faktörlerine bağlı olarak bazı hastalarda kas tekrar yırtılabilir. Yeniden oluşan yırtık çoğunlukla ilk yırtıktan daha küçüktür ve hastaların yarısında ciddi bulgu vermez; tekrar ağrı ve kuvvet kaybına neden olmadığı sürece başka bir cerrahi tedaviye gerek olmayabilir.
Tamir Edilemeyen Yırtıklar İçin Alternatif Tedavi Yöntemleri
Bazı durumlarda, artroskopik inceleme sırasında rotator manşet tamirinin mümkün olmadığına karar verilebilir. Bu durumda, cerrahınız kısmi bir tamir yapabilir veya yırtığa sebep olan kemik çıkıntılarının tıraşlanması işlemini gerçekleştirebilir. Genç hastalarda, omuz eklem kıkırdağına zarar yoksa, tamir edilemeyen rotator manşet yırtıkları için omuz çevresindeki başka kasların nakli yapılabilir. Bu işlem genellikle açık cerrahiyi gerektirir. İleri yaştaki hastalarda ise omuz eklem kıkırdağı ileri derecede aşınmışsa, tamir edilemeyen yırtıklar için ters (reverse) omuz protezi işlemi uygulanabilir.
