Nüzhet Gökdoğan, Google’ın doodle çalışması ile yeniden gündeme geldi. Bu durum, birçok kişinin Google’da Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan kimdir? sorusunu sormasına neden oldu. Peki, Nüzhet Gökdoğan kimdir, nerelidir? İlk Türk astronom Nüzhet Gökdoğan kaç yaşında vefat etti? İşte hayatı ve kariyeri hakkında detaylar…
Nüzhet Gökdoğan Kimdir?
Türkiye’nin ilk kadın gökbilimcisi olan Nüzhet Gökdoğan, 14 Ağustos 1910 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. İlköğrenimini tamamladıktan sonra Erenköy Kız Lisesi’nde yatılı olarak eğitim almış ve 1928 yılında buradan mezun olmuştur. Nüzhet Gökdoğan, burs kazanarak Fransa’ya matematik ve fizik alanında eğitim almak üzere gitmiştir.
Astronomi alanına yönelmek isteyen Gökdoğan, 1932 yılında Lyon Üniversitesi’nde matematik lisansını tamamlamıştır. Ardından 1933 yılında Paris Üniversitesi’nde fizik eğitimi almış ve Paris Gözlemevi’nde staj yapma fırsatı bulmuştur. Bu gözlemevi, Nüzhet Gökdoğan’a kalmasını teklif etse de, o yurda dönmeyi tercih etmiş ve Kandilli Gözlemevi’nde çalışmak için başvurmuştur. Ne yazık ki, Kandilli Gözlemevi müdürü Fatin Gökmen, Gökdoğan’ı kadın olduğu için reddetmiştir.
Kariyeri ve Başarıları
29 Ekim 1934 tarihinde İstanbul Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’ne doçent olarak atanan Nüzhet Gökdoğan, burada ilk kadın doçent unvanını kazanmıştır. Daha sonra Yüksek Mühendis Mektebi (İstanbul Teknik Üniversitesi) müderris muavini olarak atanmış ve buranın ilk kadın çalışanı olmuştur. Astronomi Enstitüsü’nün kurucusu Ord. Prof. Dr. F. Freundlich’in danışmanlığında doktora tezini hazırlamış ve akademik kariyerine hızla devam etmiştir.
Yurt içinde ve yurt dışında birçok bilimsel çalışmaya imza atan Gökdoğan, 1954 yılında Fen Fakültesi Dekanlığına seçilmiştir. Güneş gözlemleri alanında Türkiye’de önemli gelişmelerin yaşanmasını sağlayarak, yurt dışından Lyot filtresi temin etmiştir. Astronomi çalışmalarının yanı sıra, uluslararası Astronomi kongreleri ve etkinlikleri düzenlemekte de aktif rol almıştır. Ayrıca, yurt dışındaki gözlemevlerinin kapasitelerini bilmekte, yurt içindeki yetersizliklerin farkında olarak bu konularda çözümler aramıştır.
1978 yılında gerçekleştirilen 2. Astronomi Kongresi’nde, Türkiye’de uluslararası nitelikli bir gözlemevi kurulması gerektiğini vurgulamış ve bu öneri büyük ilgi görmüştür.
Dernek Çalışmaları ve Eserleri
Nüzhet Gökdoğan, 1948 yılında Cahit Arf, Mustafa İnan ve Nazım Terzioğlu gibi önemli isimlerle birlikte Türk Matematik Derneği’ni kurmuştur. 1954 yılında kurulan Türk Astronomi Derneği’nin de kurucuları arasında yer almış ve 1974 yılına kadar bu derneğin başkanlığını yürütmüştür. Ayrıca, diğer alanlarda uzmanlaşmış bilim kadınlarıyla birlikte Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği (TÜKD)’ni kurarak, kadınların akademik alanda daha fazla yer alması için mücadele etmiştir.
Nüzhet Gökdoğan, lise düzeyindeki edebiyat ve fen sınıfları için Astronomi ve Spektroskopiye giriş konularında ders kitapları da yazmış, bu alandaki bilgi birikimini genç nesillere aktarmıştır.
