Nükleer Füzyon Alanında Tarihi Gelişme
Esme Stallard | BBC İklim ve Bilim Muhabiri
ABD’deki bilim insanları, nükleer füzyon gerçekleştirme yarışında önemli bir adım attıklarını duyurdu. Sınırsız ve temiz enerji potansiyeli nedeniyle fizikçiler, yıllardır nükleer füzyonu yeniden yaratacak uygun teknolojiyi geliştirmeye çalışıyorlar. Ancak uzmanlar, bu teknolojinin konutlara enerji sağlamada kullanılabilmesi için daha kat edilecek çok yol olduğunu belirtiyorlar.
Deney, California’daki Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı (LLNL) bünyesindeki Ulusal Ateşleme Tesisi’nde gerçekleştirildi. LLNL direktörü Dr. Kim Budil, bu deneyin sonucunu “Bu tarihi bir başarı… Geçtiğimiz 60 yıl boyunca binlerce bilim insanı bu çabaya katkıda bulundu ve bu aşamaya ulaşmak için gerçek bir vizyon gerekti” sözleriyle değerlendirdi.
Nükleer füzyon, enerji üretiminde “önemli bir hedef” olarak kabul ediliyor. Güneş ve diğer yıldızların enerji kaynağını oluşturan nükleer füzyon reaksiyonları, iki hafif atom çekirdeğinin birleşmesiyle daha ağır bir çekirdek oluşturulması sürecidir. Bu işlem, büyük miktarlarda enerji üretirken, aynı zamanda daha az miktarda ve daha kısa ömürlü radyoaktif atık üretir. Ayrıca, bu süreçte sera gazı salınımı gerçekleşmediği için iklim değişikliği açısından da olumlu bir etki yaratır. Ancak, füzyon işlemi için gerekli sıcaklık ve basınç, şu ana kadar elde edilenlerden çok daha yüksek olmalıdır. Şimdiye kadar, bu işlem için harcanan enerjiden daha fazla enerji üretmeyi başaran bir deney gerçekleşmemiştir.
Füzyon İşlemi Nasıl Gerçekleşiyor?
PHILIP SALTONSTALL
California’daki Ulusal Ateşleme Tesisi’nde gerçekleştirilen 3.5 milyar dolarlık deneyde, karabiber tanesi büyüklüğündeki bir kapsül içerisine az miktarda hidrojen yerleştiriliyor. Hidrojen yakıtını ısıtmak ve sıkıştırmak için 192 güçlü lazer ışını kullanılıyor. Bu lazerler, kapsülü 100 milyon santigrat dereceye kadar ısıtacak kadar güçlüdür ve Dünya atmosferinin 100 milyar katından daha fazla sıkıştırma gücüne sahiptir. Bu muazzam kuvvetler altında kapsül patlamaya başlıyor ve hidrojen atomları birleşmeye zorlanarak enerji açığa çıkıyor. Fusion Energy Insights’ın CEO’su Dr. Melanie Windridge, “Füzyon, Güneş’in parlamasına neyin neden olduğunu ilk anladıkları günden bu yana bilim insanlarını heyecanlandırıyor. Bugün elde edilen bu sonuçlar, bizi gerçekten de teknolojinin ticari amaçlarla kullanılmasına bir adım daha yaklaştırıyor” şeklinde konuştu.
Londra’daki Imperial College Üniversitesi’nden plazma fiziği profesörü Jeremy P. Chittenden, bu durumu “gerçek bir atılım anı” ve “uzun zamandır aranan hedefe ulaşılabileceğinin kanıtı” olarak nitelendirdi. Oxford Üniversitesi’nden Fizik Profesörü Gianluca Gregori ise, “Bugün elde edilen başarı, ABD, İngiltere ve dünyanın dört bir yanındaki birçok bilim insanının çabalarına dayanıyor. Ateşlemenin gerçekleştirilmesi, yalnızca füzyon enerjisinin kapısını açmakla kalmıyor, aynı zamanda yeni bir bilimin de önünü açıyor” dedi.
LLNL direktörü Dr. Budil, füzyonun elektrik santrallerinde kullanılması için hala önemli engeller bulunduğunu, ancak “Ortak çaba ve yatırımlarla, temel teknolojiler üzerinde birkaç on yıl sürecek araştırmalarla enerji santrali inşa edebilecek duruma gelebileceğimizi” ifade etti.
Füzyonla Enerji Üretimi Ne Kadar Yakın?
Rebecca Morelle – BBC Bilim Editörü
Bu deneyde üretilen enerji miktarı oldukça az; yalnızca birkaç su ısıtıcısını kaynatmaya yetecek kadar. Ancak bu işlemin temsil ettiği kavram son derece büyük. Füzyonla enerji üretiminin mümkün olduğu bir geleceğe bir adım daha yaklaşılmış durumda. Fakat bunun gerçeğe dönüşmesi için daha kat edilmesi gereken uzun bir yol var. Bu deney, füzyon teknolojisinin işe yaradığını gösteriyor. Ancak, öncelikle deneyin tekrarlanması, mükemmelleştirilmesi ve üretilen enerji miktarının önemli ölçüde artırılması gerekmektedir. Bu deneyin maliyeti milyarlarca doları buldu; çünkü füzyon, ucuz bir teknoloji değil. Ancak, temiz enerji kaynağı potansiyeli, bu zorlukların aşılmasında teşvik edici bir rol oynayacaktır.
