Uzayda Tuvalet İhtiyacı ve NASA’nın Çözümü
Uzaya gitmek ve orada uzun süre kalmak, oldukça karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Ay’a ya da Mars’a gitmek isteyen uzay ajanslarının, bu uzun yolculuğa çıkacak astronotların temel ihtiyaçlarını karşılamak için etkili çözümler bulması gerekiyor. İşte bu ihtiyaçlardan birini gidermek amacıyla NASA, Uluslararası Uzay İstasyonu’na yeni bir tuvalet göndermeye hazırlanıyor.
Yeni uzay tuvaleti, Türkiye saatiyle yarın sabah 5 sularında Wallops Flight Facility’den özel bir kargo uzay aracıyla fırlatılacak. Bu tuvalet, Universal Waste Management System (Evrensel Atık Yönetim Sistemi) olarak adlandırılıyor ve tam olarak 23 milyon dolar değerinde. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda halihazırda kullanılan tuvaletten %65 daha küçük ve %40 daha hafif olmasına rağmen, daha kalabalık ekipler için tasarlanmış durumda.
NASA, bu yeni tuvaleti yaklaşan Artemis göreviyle birlikte geliştirdi. Uzay istasyonunda görev yapan astronotlar, tuvaleti test ettikten sonra NASA’ya geri dönüş yapacaklar. NASA, elde edilen geri dönüşler doğrultusunda yapacağı geliştirmelerle, 10 günlük Ay yolculuğunda Orion uzay aracında kullanılacak bu yeni tuvaleti daha da iyileştirecek.
Özellikle NASA’nın Ay’a göndermeyi hedeflediği ilk kadın astronotu göz önünde bulundurulduğunda, yeni tuvalet kadınların kullanımına uygun hale getirilecek. Tuvalette, idrarın filtrelenmesi ve işlenmesi için bir huninin bulunması sağlanacak. Bu işlem sonucunda, idrar suya dönüştürülerek yeniden kullanılabilir hale getirilecek.
Süreç Nasıl İşliyor?
İdrarın geri dönüştürülmesi, uzaya su göndermeye olan ihtiyacı azaltarak önemli bir avantaj sağlıyor. Özellikle, 2 yıl sürecek olan Mars seferlerinde bu durumun önemi daha da artıyor. NASA, Mars’a gitmeden önce idrarın en az %98’ini geri dönüştürmeyi hedefliyor. Peki, süreç tam olarak nasıl işliyor?
Dünya’daki sistemle benzerlik gösterse de, uzay istasyonundaki şartlar oldukça farklı. Yerçekimi bulunmadığı için astronotlar, idrarlarını vücutlarından çekmek için bir fan ve hava akışına sahip olan vakum sistemleri kullanıyorlar. Ancak işler karmaşıklaştığında, astronotların atıkları vakumlamak için özel bir kabın üzerindeki küçük hedefe atıklarını doğru bir şekilde yönlendirmeleri gerekiyor.
Yeni tuvalette, koku kontrolü konusunda önemli iyileştirmeler sağlanmış. Kapak kaldırıldıktan kısa bir süre içinde hava vakumlanmaya başlıyor. Ayrıca, yerçekimsiz ortamda astronotların pozisyonlarını korumalarına yardımcı olacak yeni tutamaçlar mevcut. Dışkılar ise plastik torbalara kapatılıyor ve Dünya’nın atmosferine geri dönerken yakılıyor. Ancak astronotların sağlık durumunu değerlendirmek amacıyla bazı örnekler de saklanıyor.
Bu yenilikler, uzayda uzun süre kalacak astronotların yaşam kalitesini artırmak ve uzay araştırmalarını daha verimli hale getirmek amacıyla önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
