Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), uzay keşif programı çerçevesinde geliştirdiği Perseverance uzay aracını Mars’a başarıyla indirdi. Bir ton ağırlığındaki bu olağanüstü araç, Perşembe günü Türkiye Saati ile 23.55’te Jezero adlı kraterin yüzeyine iniş yaptı. Bilim insanları, Jezero Krateri’nin, milyarlarca yıl önce devasa bir göl barındırdığına inanıyor.
Perseverance, Kızıl Gezegen’de geçireceği süre zarfında, geçmişte yaşam izlerini araştıracak. Daha önceki Mars misyonlarında, gezegenin yaşanabilirliği üzerine odaklanılmıştı; bu bağlamda, biyolojik yaşamın varlığı için gerekli koşulların geçmişte mevcut olup olmadığı incelenmişti. Şimdi, bu soruya olumlu yanıtlar alınmış durumda.
2000’li yıllarda Mars’ı araştıran Spirit ve Opportunity uzay araçları ile yakın zamanda Mars’a gönderilen Curiosity, gezegenin geçmişte daha sıcak ve su dolu bir ortam sunduğunu, ayrıca kalın bir atmosfere sahip olduğunu ortaya koymuştu. Perseverance, kendisinden önceki robotların topladığı verileri değerlendirerek, eğer var oldularsa, ilkel yaşam formlarının izini sürmek için Jezero Krateri’ne indirildi.
Salda Gölü ile Jezero Krateri Arasındaki Benzerlikler
Bilim insanları, Jezero Krateri’nin Burdur’daki Salda Gölü ile benzer özellikler taşıdığına dikkat çekiyor. Özellikle mineral yapıları açısından bu iki yer arasında paralellikler bulunuyor.
- Salda Gölü’ndeki hidromagnezit tortuları, mikroplar tarafından işlenerek günümüzdeki halini almış kayalar olarak biliniyor.
- Okyanuslardaki resif ya da mercan kayalıklarına benzer bu oluşumlara “mikrobiyalit” deniyor.
Bilim insanları, Jezero Krateri’nde benzer bir yapının kalıntılarına rastlamanın, Mars’taki geçmiş yaşam için “dev” bir keşif olacağını ifade ediyor. NASA’nın ilgili makalesinde, “Jezero Kraterine seyahat edemeyebilirsiniz ancak ona en yakın yeri ziyaret edebilirsiniz: Salda Gölü, Türkiye” ifadesi yer alıyor.
Jezero Krateri, adını Bosna-Hersek’teki aynı isimli şehirden alıyor. Slav dillerinde “jezero”, “göl” anlamına geliyor. 45 kilometre çapındaki bu krater, kil ve karbonat gibi birçok farklı kaya türünü barındırıyor. Bu kayaçların içinde bulunacak organik moleküller, geçmişe dair yaşam belirtileri taşıyabilir.
Mars’ta Mikrobiyal Yaşam Araştırmaları
California Üniversitesi’nden gezegen bilimci Bethany Ehlmann, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Dünya’nın ilk yaşam formlarının araştırıldığı gibi, Mars’ta mikrobiyolojik yaşam kalıntılarını da araştıracağız.” dedi. Ehlmann, “Bu yaşam formlarının Dünya’da 3.5 milyar yıl önce mevcut olduğunu biliyoruz. Şimdi sorduğumuz soru, bunların Mars’ta da aynı dönemde, göl diplerinde yaşamış olup olmadığı” şeklinde konuştu.
Perseverance’ın gerçekleştireceği araştırmaların sonuçlarının, Dünya’da değerlendirileceği öngörülüyor. Araç, topladığı kaya örneklerini başka bir uzay aracıyla Dünya’ya geri getirecek.
NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın ortak projesi kapsamında, 2026 yılında daha küçük bir aracın Jezero Krateri’ne gönderilmesi planlanıyor. Bu araç, Perseverance’ın bıraktığı örnekleri toplayacak ve daha sonra yörüngeye çıkacak; burada bir uydu tarafından yakalanarak, ileri araştırmalar için Dünya’ya geri getirilecek.
SpaceX, hâlihazırda Mars’a gidecek uzay aracının roket testlerini gerçekleştiriyor. Amaç, yakın bir gelecekte Mars’a insanlı uçuşlar gerçekleştirmek. Perseverance, bu araştırmalar çerçevesinde, “Mars’ın karbondioksit ağırlıklı atmosferinden solunabilir oksijen elde edilebilir mi?” sorusuna yanıt arayacak.
NASA’nın bilim araştırmaları sorumlusı Dr. Thomas Zurbuchen, bu konuda, “Eğer Himalayalar ve Alpler’deki bir jeolojik örneğin niteliğini gerçekten anlamak istiyorsak, insanları oraya götürmeliyiz. Bu Mars’ta da aynı şekilde geçerli.” açıklamasında bulundu.
