Mobbing ve Psikolojik Etkileri
Profesyonel yaşam, çalışanlardan stres yönetimi, yoğun iş temposuna uyum sağlama ve esnek çalışma saatlerine adaptasyon gibi çeşitli beklentilerle doludur. Ancak bu beklentiler, bazı durumlarda çalışanlar üzerinde baskı oluşturarak, mobbing gibi olumsuz durumların ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Psikoloji Bölüm Başkan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Derya Deniz, mobbingin çalışma yaşamındaki psikolojik boyutunu ve bunun etkilerini detaylı bir şekilde ele aldı.
Mobbingin Anlamı ve Belirtileri
Mobbing, işyerlerinde yaşanan anlık krizler, stres faktörleri ya da geçici iletişim problemlerinden oldukça farklı bir olgudur. Dr. Öğr. Üyesi Derya Deniz, mobbing sürecinin genellikle kişiler arasındaki bir zıtlaşma ile tetiklendiğini ve bu durumun iş kaynaklı veya kişisel sebeplerle başlayabileceğini belirtti. Süreç içinde, dolaylı ve incitici yolların tercih edildiği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Mobbingin Belirtileri
Mobbing, sistematik, sürekli ve zamana yayılan sinsi bir süreçtir. Bu süreç içinde, mağdurların beden ve ruh sağlığını hedef alan çeşitli eylemler ortaya çıkar. Bunlar arasında:
- Mağdurla iletişim kurmamak
- Mağduru sosyal gruplardan dışlamak
- Ağır bir iş yükü altında bırakmak
- Mağdur hakkında dedikodu yapmak
- Değerleriyle alay etmek
- Mağdura sözel veya fiziksel şiddet uygulamak
- Cinsel taciz
- Sessizlik ve görmezden gelme gibi pasif eylemler
Mobbing Uygulayıcıları
Mobbing uygulayan kişiler hakkında net bir profil çıkarmak her zaman mümkün değildir. Ancak, Dr. Deniz’in belirttiğine göre, mobbing mağdurları genellikle mükemmeliyetçi, duyarlı ve sorumluluk duygusu yüksek kişiler olarak tanımlanırken, mobbing uygulayıcıları genellikle yetersizlik duyguları ile boğuşan, başkalarını tehdit olarak gören ve ahlaki gelişimlerini tamamlamamış bireylerdir.
Mobbing Faillerinin Özellikleri
Mobbing yapan kişilerin özellikleri şunlardır:
- Yetersizlik duygusu taşıyanlar
- Narsistik veya antisosyal kişilik yapısına sahip olanlar
- Sadistik özellikler gösterenler
- Kin güden bireyler
- Aşırı şüpheci (paranoid) olanlar
- Mükemmeliyetçi kişilik yapısına sahip olanlar
Mobbing Süreci
Mobbing süreci genellikle üç aşamadan oluşur: saldırı, damgalama ve travma. Bu aşamalar, belirli davranış kalıplarının değişmediğini gösterir.
Aşama 1: Saldırı
Mağdurların iletişim kurması veya sosyal ilişkilerden izole edilmesi ile başlayan bu süreç, mobbingin ilk sinyalleridir. Dr. Deniz, bu aşamanın dikkatle yönetilmesi gerektiğini, aksi takdirde eylemlerin sertleşme ihtimalinin artacağını vurguladı.
Aşama 2: Damgalama
İlk aşamada saldırganlık gösterilirse, damgalama süreci başlar. Mağdur, yaşadığı psikolojik ve fiziksel yıpranma sonucunda işyerinde yetersiz sıfatıyla damgalanabilir. Bu aşama, mağdur açısından oldukça zorlu bir süreçtir.
Aşama 3: Travma
Damgalama ve saldırı aşamalarında çözüm odaklı aksiyon alınmadığında, mağdur fiziksel veya psikolojik problemler yaşamaya başlayabilir. Dr. Deniz, mobbingin psikolojik etkileri arasında en sık karşılaşılan sorunların ‘Majör Depresyon’ ve ‘Travma Sonrası Stres Bozukluğu’ olduğunu belirtti.
Önyargılar ve Destek Arayışı
Mobbing mağdurları, hukuki süreçlerin yanı sıra psikolojik açıdan da çeşitli önyargılarla karşılaşabilir. Dr. Deniz, bu süreçte mağdurların destek arayışı içinde olmalarının önemine vurgu yaptı. Mağdurlar, ihtiyaç hissettiklerinde destek almakta tereddüt etmemeli ve bu durumu başarmalıdırlar. Yaşanan zorluklar, kişinin bilişsel ve duygusal süreçlerini etkileyebilir; bu nedenle psikolojik destek almak, öz kaynakların daha iyi kullanılmasına yardımcı olabilir.
