Migren Hastalığı ve Toplum Üzerindeki Etkisi
Ülkemizde toplumun yaklaşık %16.4’ünün migren hastalığından etkilendiği tahmin edilmektedir. Bu yaygın başağrısı durumu, birçok bilim insanı tarafından daha iyi anlaşılmak amacıyla çeşitli araştırmalara konu olmaktadır. Mide bulantısı, kusma, zonklayıcı başağrısı, ışığa ve sese duyarlılık gibi yaygın belirtilerle kendini gösteren migren, milyonlarca insanın yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltmaktadır. Dünya Başağrısı Derneği LTB Komitesi (Hastalık Yükünü Belirleme ve Önleme Komitesi) Direktörü ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Derya Uludüz, migren tanısı ve tedavisinde hastaların yalnızca çok küçük bir kısmının doğru sonuçlar alabildiğini ifade etmektedir. Prof. Uludüz, “Başağrısı ile gelen hastalara sıklıkla migren yerine stres, sinüzit veya boyun kaynaklı ağrı tanıları konulmaktadır. Yeni nesil migren ilaçları, ciddi migren engelliliği yaşayan hastalar için büyük bir umut kaynağı olabilir” demektedir.
Tanıdaki Yanlışlıklar ve Tedavi Süreci
Migren tedavisindeki son gelişmelerle ilgili bilgi veren Prof. Uludüz, migrenin yaşam kalitemizi önemli ölçüde düşürdüğünü belirtmektedir. “Engellilikle geçen günler açısından dünya genelinde ikinci sırada yer alan hastalık migren olarak belirlenmiştir. Migren atağı sırasında iş, okul ve sosyal hayattan geri kalmak zorunda kalıyoruz” diye eklemektedir. Başağrısı ile başvuran hastalara genellikle migren yerine stres, sinüzit veya boyun ağrısı tanısı konulmasının sık görüldüğünü vurgulayan Uludüz, hekimlerin baş ağrısına ek olarak her hastada bulantı, ışığa duyarlılık gibi belirtilerin de olması gerektiğini düşündüklerini belirtmektedir. Uludüz, ABD ve Avrupa’da kullanılmaya başlanan yeni tür migren ilaçlarının, Türkiye’de tanı almış ya da almamış ciddi migren engelliliği yaşayan hastalar için büyük bir umut olabileceğini ifade etmektedir.
İlaç Tedavileri ve Yan Etkiler
Prof. Uludüz, migren ataklarında yeni ilaçların mevcut olduğunu belirterek, “1980’lerden beri migren tedavisinde temelde geliştirilmiş ağrı kesiciler kullanılmaktadır. Bu klasik ilaçlar, migren atağı sırasında alındığında ağrıyı hafifletmekte veya durdurmaktadır. Ancak, bu ağrı kesicilerin genişlemiş kan damarlarını daraltarak migren ataklarını durdurma mekanizması, kalp krizi veya felç riskini artırmaktadır. Yeni geliştirilen bir ilaç grubu, atak sırasında oldukça etkili olduğu, kalp ve beyin damar hastalığı riski oluşturmadığı ve atak tedavisinde 2 saat içinde etkili olduğu gösterilmiştir. Bu ilaç grubu, Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından 2019 yılında onaylanmıştır. Geçen Aralık ayında ise yine FDA onayı alan bir ilacın damar daralmasına neden olmadığı tespit edilmiştir” değerlendirmesini yapmaktadır.
Migreni Önleyici Aşılar
Migrenin temelinde iltihabi bir hastalık olduğunu belirten Uludüz, “Ağrıları tetikleyen her türlü faktör (genetik yatkınlık, uyku sorunları, beslenme problemleri, fiziksel yorgunluk, stres vb.) beyin ağrı merkezinde sinir uyarılarını tetikler ve bu yanlış uyarı iltihap maddelerinin salgılanmasına yol açar. Bu iltihap maddelerinden en önemlisi CGRP’dir. CGRP proteini, damarlarda genişlemeye yol açar ve genişleyen damarlar beyin dokusuna baskı yaparak ağrıya neden olur” şeklinde açıklamada bulunmaktadır. Migren için özel olarak geliştirilen CGRP proteinlerini hedefleyen antikorlar, aynı aşı mekanizmasıyla çalıştıkları için migren aşısı olarak adlandırılmaktadır. Uludüz, “Bu aşılar, bir kere uygulanıp hastalığın ortadan kalkmasını sağlamıyor; aksine, 15 gün veya aylık aralıklarla uygulanmakta ve migren ya da küme baş ağrılarında atakların gelmesini önemli ölçüde engellemektedir. Aşıların ağrıyı engelleme başarı yüzdesi %70’in üzerindedir; klasik aşıların aksine etkisi ömür boyu sürmemektedir. Ayda sadece bir kez uygulanmaktadır. Belirgin bir yan etkisi yoktur. Maliyetleri 500-600 dolar civarındadır. Şu anda ülkemizde mevcut değillerdir, ancak ciddi migren ve küme baş ağrısı olan hasta yüzdesi göz önüne alındığında, fiyatların düşürülmesi ya da SGK ödemelerinde yer alarak Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanması beklenmektedir” şeklinde değerlendirmelerde bulunmaktadır.
