ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay’dan Metaverse Değerlendirmesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, gerçekliği artırılmış sanal ortam olan “metaverse”deki potansiyel riskler üzerine önemli değerlendirmelerde bulundu. Çağıltay, küresel metaverse pazarının 2020 yılında 107,1 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmasının öngörüldüğünü ve geçtiğimiz yıl sadece sanal arsa satışlarının 500 milyon dolara çıktığını, bu yıl ise bu rakamın iki katına çıkmasının beklendiğini vurguladı.
Fiziksel ortamın tek bir varlık olduğunu, sanal ortamın ise sınırsız bir şekilde oluşturulabileceğini belirten Çağıltay, “Biraz teknik bilginiz varsa, evinizdeki bilgisayarınız üzerinde ücretsiz yazılımlar kullanarak metaverse benzeri sanal bir dünya yaratabilirsiniz. Önemli olan, bu sanal dünyaya olan taleptir. Oluşturduğunuz dünyaya insanlar katılıyor ve zaman geçiriyorsa, bu talep alıyor demektir; aksi takdirde boş bir alan kalmış olur.” şeklinde konuştu.
Metaverse kavramının yaygınlaşmasıyla birlikte, sanal arsa alarak kar elde etmeyi hedefleyen bireylerde, “Bu ortamlara erken gireyim, burada bir alan alayım. Aldığım yerin yanında ünlü birinin alanı var.” gibi bir eğilim olduğunu ifade eden Çağıltay, “Ancak benim tahminim, bunun sürdürülebilir olmadığı yönünde.” dedi.
“GERÇEKTEN DEĞERLENİP DEĞERLENMEYECEKLERİNİ ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDE GÖRECEĞİZ”
Çağıltay, dijital arsaların metaverse üzerinden nasıl satıldığını örneklerle açıkladı. Buradan bir alan satın alındığında, “x,y” koordinatlarıyla parsel olarak işaretlendiğini belirten Çağıltay, bazen tek seferlik bir ödeme yaparak bu alanın sonsuza kadar satın alınabileceğini, bazen de kira gibi düzenli ödemelerin yapılmasının talep edilebildiğini kaydetti.
Dijital arsalara Türkiye’den yüksek bir talep olduğunu hatırlatan Çağıltay, şöyle devam etti:
- “Bunlar, dijital ortamdaki değerlerdir. Bu değerlerin gerçekten değerlenip değerlenmeyeceğini önümüzdeki dönemde göreceğiz.”
- “Dijital ortamda bir şeylerin kopyasını çıkarmak veya yeniden oluşturmak mümkündür. Bir bilgisayarın yanına yeni bir bilgisayar koyduğunuzda yepyeni bir Metaverse dünyası oluşturuyorsunuz.”
- “İçlerinde insanların talep ettiği, oralarda zaman geçirmekten keyif aldığı ya da bir şeyler öğrendiği ortamların şansı var; bu alanlar yaşayacak, diğerleri ise muhtemelen ortadan kalkacak.”
Metaverse kavramının popülerleşmesiyle birlikte, sanal arsalarına yönelik bir moda oluştuğunu vurgulayan Çağıltay, “Biraz moda olarak başlayan bu süreç, zamanla yatışacak. İnsanlar gereksiz yere birtakım yatırımlar yaparak bir miktar para kaybedecekler. Bazı Metaverse platformları kapanıp yok olacak.” ifadelerini kullandı. Bu nedenle, dikkatli olunması gerektiğini vurguladı ve şu önerilerde bulundu:
- “Öncelikle ücretsiz olan bu ortamları sağlayanlara bakılmalı, oralarda denemeler yapılmalı ve işe yarayıp yaramadığına dikkat edilmelidir.”
- “Modaya kapılmayıp, dikkatli hareket edilmesi gerekiyor.”
YASAL DÜZENLEME ŞART
Dijital parsellerin tapularının resmi kayıtlara işlenmesine yönelik bir yasal düzenleme olmamasının getirdiği risklere de dikkat çeken Çağıltay, “Metaverse ortamında bir arsa satın alındığında, o sağlayıcının ortadan kalkması durumunda bu arsalarınız tamamen yok oluyor. Şu anda bunları regüle eden bir ortam yok. Aslında kripto paralara benzer bir durum söz konusu.” değerlendirmesinde bulundu.
Bu tür girişimlere karşı ülkelerin tedbir alması gerektiğini ifade eden Çağıltay, sürecin nereye gideceğinin belirsiz olduğunu, risklere ilişkin yapılan çalışmalardan alınan geri bildirimler doğrultusunda karar verilerek yasal altyapının hazırlanmasının zorunluluğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Çağıltay, alınabilecek tedbirler konusunda da şunları kaydetti:
- “Ardında güvenilir bir organizasyon yoksa, elinizdekini kaybetme riski ile karşı karşıyasınız.”
- “Devletlerin birtakım regülasyonlar yapması, arkasında gerçekten böyle bir ortamı sağlayan organizasyonların teknik altyapısının sürdürülebilirliğine bakılması gerekiyor.”
- “Örneğin, ‘Ben 10 sene bunun garantisini veriyorum’, ‘Bu site kapanırsa benim yerimi başka bir kurum alacak’ gibi garantilerin verilmesi gerekiyor.”
- “Ne yazık ki bu garantiler şu an yok. Gerçekten ne olduğunu ve ne bittiğini anlamak zor. Belki yasa dışı birtakım işlemler yapılıyor; bununla ilgili girişimlerin en azından regüle edilmesi gerekiyor.”
