Yeni Araştırma: Menopoza Yönelik Hormon Tedavisi ve Meme Kanseri Riski
Getty Images tarafından yayınlanan kapsamlı bir araştırmaya göre, kadınlarda menopoza yönelik hormon tedavisinin meme kanseri üzerindeki etkileri, tedavi sonlandırılsa bile 10 yılı aşkın bir süre boyunca devam ediyor. Oxford Üniversitesi’nden bilim insanlarının yürüttüğü bu çalışma, hormon tedavisinin meme kanseri riskini daha önce öngörülenin iki katı kadar artırdığını ortaya koydu. Bu durum, Batılı ülkelerde 1990’lı yıllarda menopoza yönelik hormon tedavisinin neden olduğu meme kanseri vakalarının yaklaşık bir milyon civarında olduğunu göstermektedir.
Menopoza Yönelik Hormon Tedavisi Nedir?
Bir kadın, aylık regl döngüsünün sona ermesiyle menopoza girmiş olur. İngiltere’de ortalama menopoz yaşı 51 olarak belirlenmiştir. Menopoz dönemine giren kadınların vücudunda, östrojen ve progesteron adı verilen iki hormonun seviyesinde önemli bir düşüş yaşanır. Bu hormonal değişiklikler, kadının bedeninde çeşitli etkiler yaratarak sıcak basmaları, ani terlemeler, vajinal kuruluk ve cinsel isteksizlik gibi semptomlara neden olabilir.
Vücuda bu hormonların takviye edilmesi, ‘menopoza yönelik hormon tedavisi’ (MHT) olarak adlandırılır. MHT, tablet, jel, bant veya vajinal krem şeklinde uygulanabilir ve hormon dozu ile bileşimi, bireyin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir. Bazı hastalar sadece östrojen alırken, diğerlerinde progesteronun sentetik formu olan progestajen kullanılabilir. Ancak, bu hormon tedavisinin meme kanseri riskini artırabileceği gibi yan etkileri de bulunmaktadır.
Risk Ne Kadar Büyük?
Yapılan araştırmalar, menopoza yönelik hormon tedavisi almayan her 100 kadından 6’sının, 50 ila 69 yaşları arasında meme kanserine yakalandığını göstermektedir. Bununla birlikte, 5 yıl boyunca her gün karma (östrojen-progestajen) hormon tedavisi gören 100 kadından 8’i meme kanserine yakalanmaktadır. Yani, karma hormon tedavisi gören her 50 kadından biri, bu tedavi nedeniyle kanser riski ile karşı karşıya kalmaktadır. Hormon tedavisinin diğer bileşimleri de benzer şekilde riskin arttığını göstermektedir. Östrojenin günlük, ancak progestajenlerin ayın yalnızca yarısında kullanılması durumunda risk, 70 kadından 1’e düşerken, yalnızca östrojen alan kadınlarda bu risk 200 kadında bire kadar inmektedir. Ancak, yalnızca östrojen almanın da diğer sağlık sorunlarına zemin hazırlayabileceği unutulmamalıdır; çünkü östrojen, rahim kanseri riskini artırabilir ve genellikle histerektomi sonrasında kullanılmaktadır.
Bu Bilgilerin Ne Kadarı Yeni?
Menopoza yönelik hormon tedavisinin meme kanseri riskini artırdığı, bir süredir bilinmektedir. Hem bu ilaçların kullanım kılavuzlarında hem de doktorlar tarafından hastalara riskler hakkında bilgi verilmektedir. Ancak, bu araştırmanın yeni bulgusu, hormon tedavisinin yol açtığı meme kanseri riskinin tedavi sonlandırıldıktan sonra on yılı aşkın bir süre devam ettiğini ortaya koymasıdır. Oxford Üniversitesi’nden Profesör Valerie Beral, “Daha önce menopoza yönelik hormon tedavisinin yol açtığı meme kanseri vakaları konusunda yapılan tahminler, bu yeni bilgiyle yaklaşık iki katına çıkıyor” demektedir. Profesör Beral, ayrıca riskin her yaştaki hasta için aynı olduğunu da vurgulamaktadır: “Daha önce, hormon tedavisinin 50 yaşın altında başlamışsa risk oluşturmayacağı gibi bir inanış vardı. Ancak bu doğru değil; bu yaygın bir efsanedir.”
Hormon Tedavisinin Yöntemi Riski Etkiliyor mu?
Evet, hormon tedavisinin yöntemi, meme kanseri riskini etkilemektedir. Lancet bilim dergisinde yayımlanan araştırma, hap, jel veya bant gibi çoğu yöntemle alınan hormon ilaçlarının meme kanseri riskini artırdığını göstermektedir. Bununla birlikte, vajinal krem veya fitil şeklinde uygulanan östrojen hormonu, kana karışmadığı için riski artırmamaktadır. Sınırlı etkisi nedeniyle menopozun tüm semptomlarını ortadan kaldırmayan bu yöntemler, hormon tedavisinin getirdiği risklerden de muaf tutmaktadır.
Ne Yapmalı?
Menopoz ile bağlantılı hormon tedavisi görüp görmemeye ya da tedaviye devam edip etmemeye karar veren kadınların, riskleri ve faydaları iyice değerlendirmeleri gerekmektedir. İngiltere’deki Aile Hekimliği Kraliyet Okulu’ndan yapılan açıklamada, mevcut tedaviye devam eden hastalara “Paniğe gerek yok, tedavinizi sürdürebilirsiniz” mesajı verilmiştir. Ancak, endişeleri olan kadınların bu konuları bir sonraki doktor randevularında mutlaka gündeme getirmeleri önerilmektedir. Uzmanlar, menopozun yol açtığı semptomları şiddetli bir şekilde yaşayan kadınlar için hormon tedavisinin vazgeçilmez olduğunu belirtmekte, ancak riskler göz önünde bulundurularak tedavinin mümkün olan en kısa süre ile ve en düşük etkili dozda uygulanması gerektiğini vurgulamaktadırlar.
Bulgular Ne Kadar Güvenilir?
Oxford Üniversitesi araştırma ekibi, kendi araştırmalarını yapmak yerine, bu konuda dünya genelinde gerçekleştirilen 58 ayrı çalışmayı toplayıp analiz etmiştir. Bu çalışmalar, meme kanserine yakalanmış toplam 108 bin kadını kapsamaktadır. Çalışmanın kapsamı, bulguların güvenilirliğini artırmakta ve yanılma payını oldukça azaltmaktadır. Londra’daki Açık Üniversite İstatistik bölümü profesörlerinden Kevin McConvey, bu araştırmayı “büyük titizlikle ve dikkatle yürütülmüş fevkalade bir çalışma” olarak tanımlamıştır.
