Mardin’de Elektrik Kesintileri ve Tarım Üzerindeki Etkileri
Mardin’in Nusaybin, Kızıltepe, Derik ve Artuklu ilçelerine bağlı onlarca köy, son iki aydır elektrik kesintileriyle karşı karşıya. Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. (DEDAŞ), bu kesintilerin nedenini çiftçilerin ödenmemiş elektrik borçları olarak gösteriyor. Ancak çiftçiler, DEDAŞ’ın faturalandırma sisteminin adaletsiz olduğunu ve borçlarının abartıldığını öne sürüyor. Elektrik faturaları yerine, borç bilgileri kalemle yazılmış ödeme pusulalarına işleniyor.
Buğday hasadından sonra mısır ekimi yapan birçok köylü, elektriklerin kesilmesi nedeniyle sulama yapamaz durumda. Elektrik fazının üçten bire düşürülmesi, kuyulardan içme suyu pompalayan dinamoların da çalışamaz hale gelmesine yol açtı. Bu durum, birçok köyde içme suyu sıkıntısını artırdı. Görüştüğümüz köylüler, tarladaki ürünlerin kurumasının yanı sıra, haftalardır içme suyuna erişemediklerini belirttiler. Susuzluktan birçok hayvanın telef olduğu bilgisi de geldi.
Akdoğan Köyü’nden Durum Raporu
Kızıltepe’nin 160 hanelik Akdoğan Köyü’nün elektriği, mayıs ayından beri kesik. Köy muhtarı Mahmut Sarıdağ, bölgede iki yıldır elektrik kesintilerinin dayanılmaz bir hal aldığını ifade ediyor. Köyün nüfusu 1130, ancak enerji firması köye 17 milyon lira elektrik borcu çıkarmış durumda. Sarıdağ, “60 gündür elektrik tek fazdan veriliyor, bu yüzden içme suyumuz da yok. İnsanlar iki aydır tankerlerden su taşıyor, tankeri olmayanlar ise eşeklerle içme suyu taşımak zorunda kalıyor.” diyor.
Halk Sağlığı Sorunu
Virüs salgını döneminde su ihtiyacının hayati olduğunu vurgulayan Muhtar Sarıdağ, “Bu iş, DEDAŞ sorunundan halk sağlığı sorununa dönüştü.” yorumunu yaptı. Birkaç gün önce köydeki çiftçiler, DEDAŞ’ın trafoları önünde açlık grevine gitti. Muhtar Sarıdağ, “Yetkililer araya girdi ve hakkınızı başka mecralarda aramaya bakın dediler. Umut fakiriyiz, belki yetkililer bu hayati meselemizle ilgilenir diye eylemden vazgeçtik.” şeklinde konuştu. Borcu olmayan köy sakinlerinin de mağdur olduğunu belirten Sarıdağ, enerji firmasının borcu olmayan köylüleri de cezalandırdığını savunuyor.
Çiftçilerin Mağduriyeti
Mardin’in Derik ilçesi, Kovalı Köyü’nden Berxwedan Erdem ise, 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü’nde elektriklerinin kesildiğini söylüyor. 260 dönümlük araziye mısır eken Erdem, “2017 yılından beri bize 646 bin lira borç çıkardılar, topraklarım bu kadar değerli değil.” diyor. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı olduklarını, devletin çiftçiler adına bankaya yatırdığı tarım destekleme ödemelerine DEDAŞ’ın el koyduğunu belirten Erdem, “Hesabımıza yatan paralar ile ne kadarlık borcun silindiğini bilemiyoruz, fatura yerine matbu bir pusula veriyorlar, parayı bankadaki hesaba havale etmemizi istiyorlar.” şeklinde konuştu.
Haksızlık ve Ceza
Erdem, “Hava sıcaklığı 40 derecenin üstünde, elektrik kesik, toprak susuz, biz de DEDAŞ’ın insafına kaldık.” diyerek yetkililere çağrı yapıyor. Kızıltepe’nin Çetinler Güçlü Mahallesi’nden Salih Bedrihan da borçları olmadığı halde 14 Mayıs tarihinden beri elektriklerinin kesildiğini aktardı. Kızıltepe’de elektrik kesintileri nedeniyle iki bin çiftçinin mağdur olduğunu belirten Bedrihan, “Buğdayın rekoltesi 800’den 400’e düştü, mısır ve yonca susuz kalınca tarlada kurudu.” dedi.
Hukuki Mücadele
Mardin Barosu, çiftçilerin yaşadığı mağduriyetin giderilmesi için bir komisyon kurup kampanya başlatma hazırlığında. Avukat Ali Aldemir, çiftçilere hukuki destek vererek yaşanan mağduriyetin giderilmesi için enerji firmasına karşı çok sayıda dava açtıklarını belirtirken, “Hukuki yoldan bu haksızlıkları alt edeceğiz.” dedi. Aldemir, aksi takdirde toplumsal olayların baş göstereceği uyarısında bulundu. DEDAŞ yetkilileri hakkında suç duyurusunda bulunduklarını ifade eden Aldemir, hakem kararlarının arttıkça enerji firmasının yeni köylerde elektriği tek faza düşürmeye başladığını öne sürdü.
Orhan Miroğlu’ndan Açıklama
AKP Merkez Yürütme Kurulu Üyesi ve Mardin eski milletvekili Orhan Miroğlu, sorunu yakından takip eden isimlerden biri. BBC Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Bu sorunlar çözülmezse bir milyon 200 bin dönümlük arazinin ekimsiz kalma riski yüksek.” dedi. Önümüzdeki hafta bu sorunu Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşeceğini belirten Miroğlu, pandemi sürecinde dünyada gıda krizi baş gösterirken, elektrik ve su kesintileri nedeniyle doğabilecek sorunların kabul edilemez olduğunu ifade etti.
Çözüm Önerileri
Miroğlu, kısa vadeli çözüm önerisinin arazideki ekinlerin kurtarılması ve tarafların mağduriyetinin giderilmesi yönünde olduğunu kaydetti. Ayrıca, enerji firması yetkilileri ile yapılan görüşmelerde, “1 milyar 200 milyon lira alacakları olduğunu, bunu tahsil edemezlerse yeni elektrik veremeyeceklerini” söylediklerini aktardı. Topraktaki hasadın kurtarılması için sulama yapılması gerektiğini belirten Miroğlu, bunun için yaklaşık bir milyon lira enerji tüketimine ihtiyaç olduğunu ifade etti.
Miroğlu, bilinçsiz açılan sondaj kuyularının maliyetinin yüksek olduğunu ve Kızıltepe bölgesinde 15-20 bin civarında sondaj kuyu açıldığını belirtti. Ayrıca, bu durumun su kaynaklarına zarar verdiğini vurguladı. Orta vadede ürün çeşitliliğinin artırılması gerektiğini savunan Miroğlu, GAP projesinin tamamlanması halinde bu tür sorunların ortadan kalkacağına inandığını sözlerine ekledi.
