Anüs nedir?
Makat manasında kullanılan anüs; sindirim sisteminin sonunda yer alan ve çıkartımın yapıldığı dış açıklıktır. Besin hususlarının bedenimiz tarafından kullanılamayan kısımlarının dışarı atılmasını sağlamaktadır. Anüsün açıklık ve kapalılığını büzgen kaslar denetler. Hudut, damar ve kaslardan oluşan bir sistem sayesinde boşatılmak üzere dışkı burada toplanır, denetim edilir ve dışarı atılır. Bu bölgede bulunan hemoroitlerin, yumuşak damarlarla dolu göğüsleri gaz ve sıvıların kaçmasını önler. Ayrıyeten burada bulunan çok hassas hudutlar sayesinde gaz, katı ve sıvı dışkı ortasında ayrım yapılabilmektedir.
Sosyal hayatı kısıtlamaktadır
Anüs, yumuşak ve genişleyebilir bir yapıya sahiptir. Lakin bu özellikler çeşitli faktörlerin tesiriyle kısıtlayıcı bir hal alarak bozulur. Böylelikle dar ve elastik olmayan bir anal kanal oluşur. Bu durumda; bölgenin işlevleri kısıtlanır, dışkılama sıkıntı ve ağrılı bir hale gelir, dışkılama zahmetine bağlı kanama görülür, birçok vakit takılma hissi oluşur, gaz ve dışkı kaçırma üzere yakınmalara yol açar. Bu şikâyetlerden dolayı bireylerin toplumsal hayatlarında da kısıtlamalar gelişir.
Anüs darlığı doğuştan yahut sonradan oluşabilir
Anüs darlığı, doğuştan olabileceği üzere sonradan da oluşabilmektedir. Doğuştan anüsün olmaması yahut anüsün yetersiz olması formunda görülür. Bebeğin dışkısı ince, şerit formundadır ve dışkısını zahmetle yapar. Sonradan oluşan makat darlığı; anüs bölgesine gelen çeşitli travmalar yahut bu bölgeye uygulanan radyoterapilere bağlı oluşmaktadır. Fakat sonradan oluşan makat darlığının en değerli nedenlerinden biri; o bölgeye yapılan cerrahi süreçlerdir. Hemoroid ameliyatı sırasında fazla ölçüde doku çıkarılırsa anal darlık oluşmaktadır. Hemoroid pakeleri çıkarılırken kesinlikle ortalarda olağan mukoza bırakılması gerekmektedir. Lakin hemoroid tedavisinde kullanılan bantligasyon, THD üzere tekniklerin sonrasında makat bölgesinde darlık oluşması kelam konusu değildir.
Makat darlığı tanısı nasıl yapılır?
Makat darlığının tanısı sfinkter kas muayenesi ile konulur. Hastalar sıkıntı ve ağrılı dışkı yaptıklarından yakınırlar. Dışkılama sırası ve sonrasında kanama olduğunu, dışkılama esnasında tam boşaltabilmek için parmaktan yardım aldıklarını, makatlarında sıklıkla akıntı ve ıslaklık hissi olduğunu lisana getirirler.
Tedavi yolları nelerdir, nelere dikkat edilmeli?
Muayenede makat darlığının nedeni ekseriyetle görülür. Darlığın nedeni belirlendikten sonra tedavi planlanır. Tedavide darlığın nedeni kadar darlığın yerleştiği bölge ve darlığın ciddiyeti de değerlidir. İlaçlar ile hafif seyirli, makat derisine yakın olan darlıklar tedavi edilebilir. Cerrahi tedavi ilaçla tedaviden fayda görmeyen yahut görmeyeceği kestirim edilen orta yahut ileri dereceli makat darlıklarında tercih edilen usuldür. Alt düzeydeki makat darlıklarında ise alternatif sistemler uygulanabilir. Bunların yanı sıra dışkının yumuşatılması gerekir. Günlük sıvı alımı artırılmalıdır. Bu tıpkı vakitte dışkıyı yumuşak tutmanın bir yoludur. Ayrıyeten lifli besinlerden güçlü bir diyet uygulanmalıdır. Meyve, zerzevat alımına değer verilmelidir.
Proktoloji Uzmanı Op. Dr. Mert Atak
